Τα οικολογικά κτίρια αποτελούν σήμερα μια από τις πιο σημαντικές τάσεις στον τομέα της δόμησης και του σχεδιασμού. Η ανάγκη για μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης, περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και υπεύθυνη διαχείριση των φυσικών πόρων έχει καταστήσει αναγκαία τη στροφή προς πρακτικές που συνδυάζουν την αρχιτεκτονική ποιότητα με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Στο πλαίσιο αυτό, η θερμομόνωση των κτιρίων και η επιλογή πιστοποιημένων δομικών προϊόντων αποτελούν κομβικά στοιχεία για την επιτυχία τέτοιων έργων.

Οικολογικά κτίρια και σύγχρονος σχεδιασμός

Ο όρος «οικολογικό κτίριο» δεν αφορά μόνο την εικόνα, την αρχιτεκτονική του ταυτότητα ή το σχεδιασμό του, αλλά πρωτίστως τον τρόπο με τον οποίο το κτίριο αλληλεπιδρά με το περιβάλλον και καταναλώνει ενέργεια κατά την κατασκευή του αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του. Στην Ευρώπη, τα κτίρια ευθύνονται για σχεδόν το 40% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας και για σημαντικό ποσοστό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ένα οικολογικό ή πράσινο κτίριο σχεδιάζεται με τέτοιο τρόπο ώστε να μειώνει δραστικά αυτές τις επιπτώσεις, να αξιοποιεί τις τοπικές κλιματικές συνθήκες και επιτυγχάνει υψηλή απόδοση με ελάχιστη κατανάλωση πόρων. Επίσης κατά τη διάρκεια κατασκευής του θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν η ενσωματωμένη ενέργεια των υλικών καθώς και των διαφόρων μεθόδων κατασκευής έτσι ώστε να επιτυγχάνεται ένα καλό ισοζύγιο εξοικονόμισης.

Πηγή φωτογραφίας: Γ.Κ. ΡΙΖΑΚΟΣ ΑΒΕΤΕ

Η αρχιτεκτονική του βασίζεται σε αρχές βιοκλιματικού σχεδιασμού: ο σωστός προσανατολισμός, η εκμετάλλευση του φυσικού φωτός, η κατάλληλη σκίαση, η χρήση πρασίνου και υδάτινου στοιχείου για δροσισμό και η φυσική κυκλοφορία αέρα είναι στοιχεία που μειώνουν τις ανάγκες για τεχνητό κλιματισμό και φωτισμό. Παράλληλα, σύγχρονα τεχνολογικά μέσα, όπως τα φωτοβολταϊκά συστήματα, οι αντλίες θερμότητας, η γεωθερμία και τα δίκτυα αποθήκευσης ενέργειας, ενισχύουν ακόμη περισσότερο την ενεργειακή αυτάρκεια. Όμως, χωρίς τη σωστή θερμομόνωση για τη θωράκιση του κελύφους και χωρίς δομικά προϊόντα που φέρουν διεθνείς πιστοποιήσεις, το όφελος αυτών των επενδύσεων θα ήταν περιορισμένο εως ανύπαρκτο σε σχέση με το κόστος κτίσης και εγκατάστασης τους.

Η σημασία της θερμομόνωσης

Η θερμομόνωση είναι ίσως ο πιο καθοριστικός παράγοντας για την ενεργειακή απόδοση ενός κτιρίου. Ένα σωστά μονωμένο κέλυφος χωρίς θερμογέφυρες διατηρεί σταθερή θερμοκρασία στο εσωτερικό, περιορίζει τις απώλειες θερμότητας τον χειμώνα και μειώνει την ανάγκη ψύξης το καλοκαίρι. Έτσι, ο χρήστης απολαμβάνει συνθήκες θερμικής άνεσης, ενώ ταυτόχρονα μειώνει σημαντικά τα έξοδα λειτουργίας. Σύμφωνα με ευρωπαϊκές μελέτες, η βελτίωση της θερμομόνωσης μπορεί να οδηγήσει σε εξοικονόμηση ενέργειας έως και 60%, κάτι που μεταφράζεται σε άμεσο οικονομικό όφελος αλλά και σε μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Επιπλέον, η θερμομόνωση δεν συμβάλλει μόνο στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, αλλά και στην αύξηση της μακροχρόνιας αντοχής του κτιρίου. Προστατεύει τα δομικά στοιχεία από ακραίες θερμοκρασίες και υγρασία, περιορίζοντας τον κίνδυνο φθορών και επεμβάσεων συντήρησης.

Πηγή φωτογραφίας: Γ.Κ. ΡΙΖΑΚΟΣ ΑΒΕΤΕ

Διογκωμένη πολυστερίνη (EPS): Ένα βιώσιμο θερμομονωτικό υλικό

Ανάμεσα στα υλικά που χρησιμοποιούνται για θερμομόνωση, η διογκωμένη πολυστερίνη (EPS) κατέχει περίοπτη θέση, όχι μόνο λόγω της υψηλής απόδοσής της αλλά και χάρη στη συμβολή της στη βιώσιμη ανάπτυξη. Το EPS είναι ελαφρύ, διαθέτει πολύ χαμηλό συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας και εξασφαλίζει υψηλά επίπεδα θερμομόνωσης. Η παραγωγή του απαιτεί μικρή κατανάλωση ενέργειας και ελάχιστες πρώτες ύλες, γεγονός που μειώνει το συνολικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Με τη νέα γενιά θερμομονωτικών υλικών EPS που παράγονται από ανανεώσιμες πρώτες ύλες, το περιβαλλοντικό αποτύπωμα μπορεί να μειωθεί έως και 90% χωρίς να υστερούν σε τίποτα σε σχέση με τα συμβατικά.

Ένα από τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα του EPS είναι η πλήρης ανακυκλωσιμότητά του. Το υλικό μπορεί να συλλεχθεί, να επεξεργαστεί και να επανεισαχθεί στην παραγωγική διαδικασία, υποστηρίζοντας τον στόχο της κυκλικής οικονομίας. Παράλληλα, έχει μεγάλη διάρκεια ζωής, διατηρεί αναλλοίωτες τις ιδιότητές του για δεκαετίες και δεν περιέχει ουσίες που θα μπορούσαν να βλάψουν το περιβάλλον ή την ανθρώπινη υγεία.

Οι εφαρμογές του EPS είναι εκτεταμένες. Χρησιμοποιείται σε συστήματα εξωτερικής θερμομόνωσης τοίχων (θερμοπρόσοψη), σε δώματα και ταράτσες, σε δάπεδα αλλά και σε θεμελιώσεις, συμβάλλοντας στην εξάλειψη των θερμογεφυρών και μειώνοντας το κόστος κατασκευής. Επιπλέον, είναι απόλυτα συμβατό με πράσινες στέγες και βιοκλιματικές λύσεις, καθώς συνδυάζει χαμηλό βάρος με υψηλή αντοχή.

Πηγή φωτογραφίας: Γ.Κ. ΡΙΖΑΚΟΣ ΑΒΕΤΕ

Πιστοποιήσεις και διεθνή πρότυπα

Βάση Ελληνικής νομοθεσίας όλα τα υλικά που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή ενός κτιρίου πρέπει να φέρουν πιστοποίηση CE από ανεξάρτητο φορέα πιστοποίησης και δοκιμές σε κοινοποιημένα εργαστήρια. Αυτό επιβεβαιώνει τη συμμόρφωση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα καθώς και διασφαλίζει την ποιότητα και τη βιωσιμότητά τους. Όταν όμως μιλάμε για οικολογικά κτίρια ακόμα μεγαλύτερη σημασία έχουν οι Περιβαλλοντικές Δηλώσεις Προϊόντος (EPD) που αποτυπώνουν με διαφάνεια τον κύκλο ζωής του υλικού και τον περιβαλλοντικό του αντίκτυπο. Με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά, προϊόντα όπως το EPS συμβάλλουν στην απόκτηση διεθνών πιστοποιήσεων για τα κτίρια, όπως το LEED, το BREEAM ή το DGNB, γεγονός που αυξάνει την εμπορική τους αξία και το κύρος των ιδιοκτητών τους.

Νέα οικολογικά κτίρια ή υφιστάμενα?

Όταν ξεκινάς το σχεδιασμό κτιρίου από την αρχή είναι πολύ εύκολο να το κάνεις οικολογικό, με σωστό βιοκλιματικό σχεδιασμό, προσανατολισμό και ολιστική αντιμετώπιση από τα θεμέλια μέχρι τη στέγη ή το δώμα. Στα νέα κτίρια σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης (nZEB), που πλέον αποτελούν προαπαιτούμενο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα κατάλληλα υλικά και η σωστή θερμομόνωση συμβάλλουν καθοριστικά στην επίτευξη των αυστηρών στόχων θερμικής προστασίας. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι στα υφιστάμενα κτίρια δεν μπορούν να γίνουν παρεμβάσεις για να γίνουν πιο φιλικά προς το περιβάλλον. Σε παλαιότερα κτίρια, η εφαρμογή συστημάτων εξωτερικής θερμομόνωσης, η θερμομόνωση του δώματος και η αλλαγή κουφωμάτων μπορούν να μειώσουν θεαματικά την ενεργειακή κατανάλωση και να αναβαθμίσουν την ενεργειακή κατηγορία του κτιρίου, καθιστώντας τα επιλέξιμα σε επιδοτούμενα προγράμματα όπως το «Εξοικονομώ».

Πηγή φωτογραφίας: Γ.Κ. ΡΙΖΑΚΟΣ ΑΒΕΤΕ

Καινοτομίες και μελλοντικές τάσεις

Η βιομηχανία των υλικών δεν παραμένει στάσιμη. Η ανάπτυξη νέων υλικών με ακόμη χαμηλότερη θερμική αγωγιμότητα, επιτρέπει τη χρήση λεπτότερων στρώσεων με την ίδια ή και μεγαλύτερη απόδοση. Υλικά που προέρχονται από ανακύκλωση ή από ανανεώσιμες πρώτες ύλες με μικρή ενσωματωμένη ενέργεια παραγωγής συμβάλουν ακόμα περισσότερο στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και στην εξοικονόμηση πολύτιμων πόρων. Παράλληλα, η ενσωμάτωση δεδομένων για τις ιδιότητες του υλικού σε ψηφιακές πλατφόρμες BIM διευκολύνει τον ολοκληρωμένο σχεδιασμό και τη διαχείριση των έργων σε όλο τον κύκλο ζωής τους. Οι εξελίξεις αυτές δείχνουν ότι υλικά όπως το EPS δεν είναι μόνο ένα σύγχρονο, αλλά και ένα μελλοντικά ασφαλές υλικό για την πράσινη δόμηση.

Συμπέρασμα

Η μετάβαση προς οικολογικά κτίρια δεν είναι μια επιλογή πολυτέλειας, αλλά μια αναγκαιότητα που ανταποκρίνεται στις σύγχρονες κοινωνικές και περιβαλλοντικές απαιτήσεις. Η επιτυχία τους εξαρτάται από τον συνδυασμό βιοκλιματικού σχεδιασμού, ενεργειακής διαχείρισης και πιστοποιημένων υλικών που εγγυώνται υψηλές αποδόσεις και μακροχρόνια αντοχή.

Η επένδυση σε οικολογικά κτίρια με πιστοποιημένα προϊόντα, αποτελεί ταυτόχρονα μια πράξη περιβαλλοντικής ευθύνης και μια στρατηγική οικονομική επιλογή. Προσφέρει άμεσα οφέλη στους χρήστες, εξασφαλίζει μακροπρόθεσμη αξία στα ακίνητα και ενισχύει τη συλλογική προσπάθεια για ένα πιο βιώσιμο μέλλον.

Άρθρο της Ελίνας Ριζάκου | Αρχιτέκτων Μηχανικός | Αντιπρόεδρος της εταιρείας Γ.Κ. ΡΙΖΑΚΟΣ ΑΒΕΤΕ

Υποβάλλετε ένα άρθρο

Το όνομά σας *

Το email σας *

Το θέμα του άρθρου σας *