Η παρούσα διπλωματική εργασία της Μαρίας Λωρίτη με τίτλο «Μια αστική αφήγηση του “Ξένου”: Χωρικές, αντιληπτικές, αστικές μεταγραφές στο κέντρο της Αθήνας», αποτελεί μια προσπάθεια απόδοσης ενός λογοτεχνικού κειμένου, του “Ξένου” του Αλμπέρ Καμύ, σε ένα “κείμενο” αστικό.
Η ένταξη μιας αυτούσιας ατομικότητας σε ένα ευρύ, εν μέρη ήδη κατασκευασμένο σύστημα-οργανισμό, που διέπεται από θεσμοποιημένους αλλά και άγραφους κανόνες, αντιμετωπίζεται μέσα από την ιστορία του »Ξένου» ως μία δύσκολη αν όχι αδύνατη διαδικασία.
Με άξονα τα θέματα που θίγει το βιβλίο, όπως αυτά της ξενότητας, του περιθωρίου και της σύγκρουσης ατόμου και κοινωνικού συνόλου, ξεκινάμε την αναζήτηση ενός κατάλληλου πεδίου για την εφαρμογή αυτού του αφηγήματος.
Θα μπορούσαμε κάνοντας ορισμένες παραδοχές, να εντοπίσουμε την ίδια έλλειψη αποδοχής σε βάρος κάποιων επιμέρους περιοχών, στο συνολικό αστικό ιστό μιας πόλης, και κατ’ επέκταση στη συνείδηση των πολιτών της.
Αν η μητρόπολη τείνει να διατηρήσει ή να δημιουργήσει ένα κατασκευασμένο συλλογικό εγώ, που θα καθρεφτίζει την ταυτότητα των πολιτών της, τότε οι περιοχές που εκδηλώνουν μια θορυβώδη διαφορετικότητα, ή που αντιτίθενται με κάποιο τρόπο στην επιθυμητή αυτή εικόνα, θα δεχτούν πίεση για να αλλάξουν, ή τέλος θα περιθωριοποιηθούν.
“Για το λόγο αυτό, η πλατεία Ομόνοιας αλλά και το σύμπλεγμα των οικοδομικών τετραγώνωνκαι των δρόμων που την πλαισιώνουν, συνθέτουν τον καταλληλότερο υποδοχέα για την εισαγωγή ενός συστήματος που αφηγείται την ιστορία του «Ξένου»”.
Αν το κέντρο της Αθήνας ιδωθεί ως ένα αρχιπέλαγος περιοχών-νησίδων, ο χαρακτήρας των οποίων διαμορφώνεται τόσο από τις καθημερινές εντυπώσεις του πλήθους που ταξιδεύει ανάμεσά τους, όσο και από το ισχυρό αποτύπωμα των υφιστάμενων σημείων αναφοράς, η Ομόνοια αποτελεί τον τόπο που ενσαρκώνει σε μεγάλο βαθμό την έννοια της αρνητικής ελευθερίας κατά τον Berlin, είναι δηλαδή μια έκταση όπου το ατομικό πεδίο δράσης, δεν υπόκειται σε καταναγκασμό.
“Όσον αφορά στην πρόσφατη ιστορία της, οι χρήστες της πλατείας, και κυρίως οι θαμώνες της, διήγαγαν μια ζωή αποκλίνουσα από αυτό που θεωρείται φυσιολογικό και αποδεκτό από το κοινωνικό σύνολο, την εκάστοτε χρονική περίοδο. Ως μόνο μέσο για αυτή τους την «αντίσταση», ο εαυτός τους”.
Μέσω μιας διαδικασίας συνεχούς κίνησης και μεταγραφής ανάμεσα στα επιμέρους κείμενα που αποτέλεσαν τον θεωρητικό κορμό αυτής της εργασίας, βασικότερο ρόλο από τα οποία έπαιξε το »Ομόνοια 1980, του Γιώργου Ιωάννου, παράγονται χωρικές σχέσεις που αποτυπώνονται σε ένα πλατό στο οποίο πραγματοποιούνται αρχιτεκτονικές επεμβάσεις σημειακά.
Στοιχεία του περιβάλλοντος, όπως οι στοές, τα ίχνη των προηγούμενων χρήσεων, η εγκατάλειψη του υφιστάμενου κτηριακού αποθέματος αλλά και το αποτύπωμα της κοινωνικής ζωής που λάμβανε χώρα στην πλατεία, μετατρέπονται σε εργαλεία σύνθεσης ενός νέου δημόσιου χώρου.
Με αυτόν τον τρόπο, η πλατεία Ομονοίας εκπληρώνει τον ρόλο της ως αφηγητή, επαναλαμβάνοντας αέναα μια ιστορία, που θα μπορούσε να είναι και η δική της.
Τίτλος εργασίας: «Μια αστική αφήγηση του ”Ξένου”: Χωρικές, αντιληπτικές, αστικές μεταγραφές στο κέντρο της Αθήνας», Μάθημα: Διπλωματική εργασία, Σχολή: Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών (Πολυτεχνείο Κρήτης), Φοιτήτρια: Μαρία Λωρίτη, Επιβλέπων Καθηγητής: Αλέξιος Τζομπανάκης, Ημερομηνία Παρουσίασης: Δεκέμβριος 2018
English Description: Diploma thesis of Maria Loriti entitled “An Urban Narrative of “The Stranger”: Spatial, Cognitive, and Urban Transcriptions in the Centre of Athens”
This diploma thesis is an effort to translate a literary text, «The Stranger», by Albert Camus, into an «urban text». The incorporation of a single individuality into a wide, partly constructed, system, governed by both institutionalized and unwritten rules, is treated through the plot of «The Stranger» as a difficult if not impossible process.
“Initially, it is attempted to analyze the story, from which the basic concepts that make up the narrative course emerge”.
Focusing on the issues that affect the book, such as the alienation, the margin and the conflict between individual and society, we are starting to search for a suitable field for the application of this narrative.
We could, by some assumptions, identify the same rejection at the expense of some sub-regions, on the part of the rest of the urban fabric, and the extent of the conscience of its citizens.
If the metropolis tends to maintain or create a fictitious collective ego that will reflect the identity of its citizens, then areas that display a noisy diversity or somehow oppose this desirable image will be pressured to change, or finally will be marginalized.
“For this reason, Omonia square, as well as the complex of the building blocks and the streets that surround it, constitutes the most suitable recipient to importa system that narrates this story”.
If the center of Athens is perceived as an archipelago of neighborhoods/islands, the character of which is shaped by both the daily impressions of the crowd traveling among them as well as the strong footprint of the existing reference points, Omonia is the place that embodiesthe concept of negative freedom. It is an area where the individual field of action does not succumb to coercion.
“Regarding its recent history, the people of the square, and especially its most frequent visitors, have been living a life deviating from what is considered normal and acceptable to society at any given time. The only means for this »resistance», themselves”.
Through a process of continuous transcription between the texts that constituted the theoretical axis of this project, most important of which »Omonia 1980», by Giorgos Ioannou, spatial relationships are produced that are depicted on a platform where architectural interventions are performed.
Elements of the region, such as the arcades, the traces of previous years, the abandonment of the existing building stockand the footprint of the social life that took place in the square, are transformed into tools for the synthesis of a new public space. In this way, Omonoia square fulfills its role as narrator, repeating endlessly a story, which could be its own.
Facts & Credits of Diploma Thesis:
Project title: “An Urban Narrative of “The Stranger”: Spatial, Cognitive, and Urban Transcriptions in the Centre of Athens”, Course: Diploma Thesis, Institution: School of Architecture (Technical University of Crete – TUC), Student: Maria Loriti, Supervisor: Tzompanakis Alexios, Presentation Date: December 2018