Οι παραδοσιακές κατοικίες τόσο με τη μορφολογία του κελύφους τους και την εσωτερική τους οργάνωση, όσο και με την κατασκευαστική τους δομή, αποτελούν στις μέρες μας ένα υπόδειγμα αειφορικού σχεδιασμού καθώς και μία πολύτιμη πηγή προτάσεων στα ενεργειακά προβλήματα του σύγχρονου κτισμένου χώρου.
Οι παλιοί οικισμοί αποδεικνύουν το αξιοθαύμαστο ταλέντο των χρηστών/κατοίκων. Ειδικά στην ελληνική παραδοσιακή αρχιτεκτονική, γίνεται αντιληπτή η αξιοποίηση και η ενσωμάτωση, στην κατασκευή των οικισμών και των κτηρίων, των στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος: μορφολογία εδάφους, κλιματικές συνθήκες, προσανατολισμός, βλάστηση, κ.λ.π..
Με τον τρόπο αυτό, ο παραδοσιακός τεχνίτης κατάφερνε να εξασφαλίσει τις μέγιστες συνθήκες άνεσης στο εσωτερικό τόσο των κτηρίων όσο και των οικισμών, θερμομόνωση, δροσισμός, φωτισμός. Η αξιοποίηση των στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντοςκατά τον παραδοσιακό σχεδιασμό προέκυψε ως επίλυση αντίστοιχων αναγκών, δεδομένης της έλλειψης των σημερινών μέσων τεχνολογίας, ενώ ταυτόχρονα φανέρωνε τη βαθιά γνώση των περιορισμών και των δυνατοτήτων του φυσικού περιβάλλοντος, αποτέλεσμα της μακραίωνης συμβίωσης των τοπικών κοινωνιών με τη φύση.
Ο τρόπος ενσωμάτωσης των στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική αφορά στην τυπολογία του κτιρίου και στην χωροταξική δομή. Το ελληνικό παραδοσιακό σπίτι χτίζεται κατά κανόνα με ΝΑ προσανατολισμό, προκειμένου να αξιοποιεί τον ήλιο.
Πηγή φωτογραφίας: ΧΑΛΚΙΣ ΑΒΕΕ
Η διάταξη των επιμέρους όγκων του κτιρίου είναι τέτοια, ώστε να δημιουργεί σκιερές γωνιές (προστασία τους καλοκαιρινούς μήνες). Η στέγαση των κτιρίων γίνεται είτε με επικλινείς στέγες (ορεινές, πεδινές και παραθαλάσσιες περιοχές) είτε με επίπεδα δώματα (παράκτιες και νησιωτικές περιοχές). Τα μικρά παράθυρα τα οποία ανοίγονται στη βορινή πλευρά των κτιρίων εξασφαλίζουν επαρκή φωτισμό και αερισμό, ενώ ταυτόχρονα λειτουργούν θερμομονωτικά (μείωση θερμικών απωλειών). Τα κτήρια κάθε οικιστικού συνόλου, πρέπει να έχουν διάταξη που να επιτρέπει την ελεύθερη ροή του ανέμου, ώστε να προκαλείται φυσικός αερισμός.
Η δενδροφύτευση πρέπει να εντάσσεται στο οικοσύστημα κάθε περιοχής, να παρέχει κατάλληλη σκίαση, αλλά και να μην εμποδίζει τη ροή του ανέμου. Τα φυλλοβόλα δέντρα μπορεί να αξιοποιηθούν αποτελεσματικότερα.
Ενώ όταν χρειάζεται προστασία από ψυχρούς ανέμους, καταλληλότερη είναι η δεντροφύτευση με αειθαλή. Τα υλικά δόμησης στην ελληνική παραδοσιακή αρχιτεκτονική είναι τα υλικά του ίδιου του τόπου, στον οποίο δημιουργείται το κτίριο. Τα οικοδομικά υλικά και μέθοδοι κατασκευής πρέπει: – να μην προκαλούν σημαντική έκλυση CΟ₂ – να μην προκαλούν καταστροφή του όζοντος της ατμόσφαιρας – να μην απαιτούν σημαντική κατανάλωση μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Ειδικότερα, τα υλικά που χρησιμοποιούνται πρέπει: – να είναι ανακυκλώσιμα – να είναι φιλικά στους χρήστες – η αφαίρεσή τους από τη φύση να μην θίγει το φυσικό περιβάλλον. Τα προϊόντα ΧΑΛΚΙΣ φτιαγμενα από πηλό, είναι 100% φυσικά υλικά, άοσμα, δεν ακτινοβολούν και δεν εκθέτουν σε άμεσο ή μακροπρόθεσμο κίνδυνο. εξασφαλίζοντας την απόλυτη ικανότητα ανακύκλωσης με τα πρακτικά απεριόριστα έτη κύκλου ζωής στο σκελετό ή την στέγη ενός κτιρίου.
Ο πηλός είναι ένα φυσικά πυρίμαχο υλικό που προσφέρει τη μεγαλύτερη αντοχή στη φωτιά, δεν εκλύει καθόλου τοξικά αέρια και συνεισφέρει στην πυρασφάλεια των κτιρίων. Επίσης, έχει την ικανότητα ν΄ απορροφά μερικώς τους θορύβους, μειώνοντας την έντασή τους ανάλογα με την μάζα του.
Πηγή φωτογραφίας: ΧΑΛΚΙΣ ΑΒΕΕ
Το μεγαλύτερο όμως πλεονέκτημα των τούβλων από πηλό, είναι η δημιουργία άριστου εσωτερικού μικροκλίματος, αποθηκεύοντας και εναλλάσσοντας διαρκώς θερμότητα και υγρασία, δρώντας έτσι εξισορροπητικά και προσφέροντας μεγαλύτερη αίσθηση άνεσης στον εσωτερικό χώρο.
Για την τοποθέτηση του οικισμού επιλέγονται συνήθως περιοχές με νότιο προσανατολισμό έτσι ώστε ο οικισμός να δέχεται την ηλιακή ακτινοβολία στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας. Στις πιο θερμές περιοχές η δόμηση είναι πυκνή έτσι ώστε η δίοδος του αέρα μέσα από τα στενά δρομάκια να δημιουργεί συνθήκες δροσισμού, χαμηλώνοντας την θερμοκρασία.
Επιπλέον, οι διάφορες κατασκευές (ημιυπαίθριοι, στεγασμένα περάσματα, κ.λ.π.) διαπλέκονται με τέτοιο τρόπο στο χώρο, ώστε να δημιουργούν επιμέρους χώρους μέσα σε όλα τη δομή του οικισμού, με ευνοϊκές συνθήκες μικροκλίματος για τους κατοίκους. Η διάταξη των κτισμάτων είναι τέτοια που επιτρέπει την ανεμπόδιστη είσοδο του αέρα και του φυσικού φωτός σε κάθε κτίριο. Ειδικά στις περιοχές όπου οι κλίσεις του εδάφους είναι ιδιαίτερα έντονες, τα κτίσματα διατάσσονται στο χώρο, με τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η, σχεδόν, ανεμπόδιστη θέα σε κάθε ένα από αυτά.