Στο πλαίσιο μιας διαρκώς αυξανόμενης τάσης επανάχρησης εγκαταλελειμμένου κτιριακού αποθέματος του κέντρου της Αθήνας, το διαμέρισμα ‘Ochra’, που φέρει τη σχεδιαστική υπογραφή του γραφείου Space is around us, αναδεικνύει την ανάγκη πρωτότυπου επανασχεδιασμού στο επίκεντρο της σύγχρονης αρχιτεκτονικής πρακτικής.
Το Παγκράτι, όπου και τοποθετείται το διαμέρισμα στον 4ο όροφο μιας πολυκατοικίας του ‘70, είναι μία από τις πιο ζωντανές και νεανικές αστικές γειτονιές της Αθήνας. Από τον ιδιοκτήτη ζητήθηκε η ανακαίνιση του διαμερίσματος με σχετικά χαμηλό budget και με τις ελάχιστες δυνατές παρεμβάσεις που όμως να μη στερούνται πρωτοτυπίας και αυθεντικότητας.
Ο τοίχος που θέτει ένα αυστηρό όριο μεταξύ της κουζίνας και της τραπεζαρίας αντικαθίσταται από ένα πάσο διευκολύνοντας έτσι τη λειτουργική συνέργεια των δύο χώρων και προσδίδοντας παράλληλα περισσότερο φυσικό φως στον προηγουμένως αυστηρά οριοθετημένο χώρο της κουζίνας.
Το μάρμαρο Ιωαννίνων, χαρακτηριστικό υλικό που επενδύει τα πατώματα, τόσο της κουζίνας και του διαδρόμου, όσο και του εξώστη καθώς και τους τοίχους της εισόδου της πολυκατοικίας, δίνει το όνομά του στο διαμέρισμα λόγω της απόχρωσης του, καθότι θεωρείται πως συνιστά σημαντικό κομμάτι της ταυτότητας των πολυκατοικιών της εποχής και για τον λόγο αυτό η αρχιτέκτονας Έλλη Αθανασιάδου αποφάσισε να το συντηρήσει, επαναφέροντάς το στην αρχική του κατάσταση.
Έχοντας λοιπόν ως έναυσμα το κιτρινωπό χρώμα του μαρμάρου Ιωαννίνων που πρωταγωνιστεί, χτίστηκε όλη η χρωματική ταυτότητα του διαμερίσματος γύρω από αυτό. Επιλέγοντας ένα χρώμα αρμονικό με το κίτρινο – το κεραμιδί – και ένα συμπληρωματικό – το πράσινο – στήθηκε η νέα ταυτότητα του διαμερίσματος.
Λόγω του περιορισμένου budget ‘συμπληρώθηκαν’, τα πράσινα ντουλάπια της κουζίνας με βαφή ίδιου χρώματος στον τοίχο μειώνοντας έτσι τον προϋπολογισμό χωρίς όμως αυτό να έχει αντίκτυπο στη συνεκτικότητα του σχεδιασμού. Ο πάγκος της κουζίνας επενδύθηκε από μικρής διάστασης πλακάκι σε απόχρωση αρμονική με το μάρμαρο Ιωαννίνων του πατώματος. Με το ίδιο πλακάκι επενδύθηκε στη βάση της και η κεντρική κολόνα η οποία αναδείχθηκε με την αποκάλυψη του αυθεντικού της υλικού – το οπλισμένο σκυρόδεμα – συμβάλλοντας έτσι στην οπτική σύνδεση του νέου open plan χώρου.
“Έγινε προσπάθεια επίσης να επαναπροσδιοριστούν οι αποθηκευτικοί χώροι και ο ορισμός της ‘ντουλάπας’ των υπνοδωματίων όπως συμβατικά συνηθίζεται. Το κάθε υπνοδωμάτιο παίρνει την ταυτότητά του είτε από το συμπληρωματικό είτε από το αρμονικό χρώμα της ώχρας καθώς και από έναν ξεχωριστό ορισμό της κλασικής ντουλάπας στην κάθε περίπτωση”.
Στο ένα δωμάτιο, η αρχιτέκτονας σπάει τη μονοτονία μίας επιμήκους ντουλάπας σχεδόν 3μ, δημιουργώντας μία εσοχή που φιλοξενεί πλέον ένα γραφείομε καθρέφτη που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για εργασία καθώς και προετοιμασία του χρήστη πριν την έξοδό του.
Στο δεύτερο – μικρότερου μεγέθους – δωμάτιο, η αρχική ογκώδης ντουλάπα αντικαθίσταται από ένα ανοιχτό πολυλειτουργικό έπιπλο που χρησιμεύει τόσο για αποθήκευση ρούχων και παπουτσιών όσο και ως κομοδίνο για αποθήκευση βιβλίων ή διακοσμητικών, καθότι η τοποθέτηση κρεβατιού διπλού μεγέθους δεν επιτρέπει την τοποθέτηση επιπλέον επίπλων.
Και στα υπνοδωμάτια, τα custom έπιπλα που προτάθηκαν εντάσσονται πλήρως στο χώρο και συμπληρώνονται χωρικά από τα αντίστοιχα χρώματα στους τοίχους. Το πρόβλημα των κενών στα πατώματα, που προέκυψε με την καθαίρεση των παλιών ντουλαπών, λύθηκε γεμίζοντας τα κενά με το ίδιο μικρής διάστασης πλακάκι που χρησιμοποιήθηκε και στον πάγκο της κουζίνας.
Τα παρκέ πατώματα των υπνοδωματίων συντηρήθηκαν ενώ, λόγω της πολύ κακής κατάστασης, το παρκέ του καθιστικού αντικαταστάθηκε από ξύλινο πάτωμα. Στο καθιστικό τα μεγάλα σε σειρά ανοίγματα ενοποιήθηκαν οπτικά με κουρτίνες φιλτράροντας παράλληλα την οπτική σύνδεση με την απέναντι πολυκατοικία που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση.
Το διαμέρισμα ‘Ochra’ αποτελεί ένα χαρακτηριστικό δείγμα ριζικής ανακαίνισης και επαναπροσδιορισμού της ταυτότητας μιας κατοικίας με μικρές αλλά ουσιαστικές παρεμβάσεις διευρύνοντας τις δυνατότητες δημιουργικής επανάχρησης με έναν πιο περιορισμένο προϋπολογισμό και παρέχοντας έτσι στο αχρησιμοποίητο κτιριακό απόθεμα της Αθήνας ευρύτερες επιλογές επανενεργοποίησής του.
English description: In the context of an increasingly growing trend of reactivating abandoned building stock in the centre of Athens, the renovated apartment “Ochra”, by the architectural practice Space is around us, highlights the need for an original redesign at the core of contemporary architectural practice.
Pangrati, where the apartment is located on the 4th floor of a 1970s apartment building, is one of the most vibrant and youthful urban neighbourhoods in Athens. The owner requested the renovation of the apartment on a relatively low budget, with minimal interventions, while ensuring that the design would not lack originality or authenticity.
“Initially, the layout of the 70sqm apartment was redefined by creating a functional connection between the kitchen, dining room, living room, and office”.
The wall that imposed a strict separation between the kitchen and dining room was replaced by a pass-through, facilitating the functional synergy of the two spaces and allowing more natural light to enter the previously tightly confined kitchen area.
The Ioannina marble, a distinctive material that covers the floors of the kitchen, hallway, and balcony, as well as the walls of the building’s entrance, gave its name to the apartment due to its color tone. It was considered an important part of the identity of the apartment buildings of that era, and so it was preserved and restored to its original condition.
Starting with the yellowish tone of the Ioannina marble, which takes center stage, Architect Elli Athanasiadou built the entire color identity of the apartment around it. By selecting a complementary color—green—and a harmonious color, brick red, she established the new identity of the space.
Due to the limited budget, the green kitchen cabinets were supplemented with wall paint in the same color, reducing costs without affecting the coherence of the design. The kitchen countertop was covered with small-format tiles in a tone that harmonized with the Ioannina marble of the floor. The same tiles were also used to cover the base of the central column, which was revealed in its original material—reinforced concrete—thus contributing to the visual connection of the new open-plan space.
“Architect also sought to redefine storage spaces and the concept of the “wardrobe” in the bedrooms, as she has traditionally come to know them. Each bedroom takes its identity either from the complementary or harmonious ochre color or from a unique definition of the classic wardrobe in each case”.
In one room, she broke the monotony of a long, nearly 3-metre wardrobe by creating a recess that now houses a desk with a mirror, which can be used for work as well as for personal preparation before going out. In the second, smaller bedroom, the original bulky wardrobe was replaced with an open, multifunctional piece of furniture that serves both as storage for clothes and shoes and as a nightstand for storing books or decorative items, as the placement of a double-sized bed did not allow for additional furniture.
In both bedrooms, the custom furniture integrates fully into the space, spatially complemented by the corresponding wall colors. The issue of the voids in the floors that arose from the removal of the old wardrobes was resolved by filling the gaps with the same small-format tiles used on the kitchen countertop.
The parquet floors of the bedrooms were preserved, while due to the very poor condition of the living room parquet, it was replaced with wooden flooring. In the living room, the large series of openings were visually unified with curtains, which also helped filter the visual connection to the opposite building, located at a close distance.
The “Ochra” apartment is a characteristic example of a radical renovation and the redefinition of a home’s identity with small yet meaningful interventions. It expands the possibilities for creative reuse on a more restricted budget, offering broader options for reactivating the unused building stock in Athens.