Το αρχιτεκτονικό γραφείο ONOFFICE environmental architecture, απέσπασε το 2^ο βραβείο στο διαγωνισμό για το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Σπάρτης, παρουσιάζοντας μια πρόταση που έχει ως στόχο τη δημιουργία ενός κτηρίου με αρχιτεκτονική ακεραιότητα ικανό να φιλοξενηθεί σ’ ένα ιστορικά φορτισμένο δυναμικό τοπίο και να αποτελέσει ένα σύγχρονο τοπόσημο της ευρύτερης περιοχής.

Η έννοια της φιλοξενίας

Οι σύγχρονες τάσεις στο σχεδιασμό μουσείων σήμερα απομακρύνονται από το πρότυπο του ναού μάθησης ή του θησαυροφυλακίου ευρημάτων. Κατευθύνονται στη δημιουργία ελκυστικών χώρων που προσφέρουν ποικιλία εμπειριών.

Η έννοια της φιλοξενίας απαντά σε νοηματικό και χωρικό επίπεδο στην επιθυμία ανάδειξης των αρχαιολογικών θησαυρών της Λακωνίας με τον καλύτερο τρόπο, εδώ που τα ίχνη της ιστορίας εξακολουθούν να είναι ορατά.

Πολεοδομική ένταξη, © ONOFFICE environmental architecture

“Με ποιο τρόπο φιλοξενούνται οι αρχαιολογικές συλλογές και οι επισκέπτες αλλά και πως φιλοξενείται το ίδιο το μουσείο σε μια πόλη, σε ένα οικόπεδο”;

Το ΝΑΜΣ καλείται να γίνει δοχείο εμπειριών και ταυτόχρονα, ίσως το σημαντικότερο σύγχρονο τοπόσημο της ευρύτερης περιοχής. Στόχος είναι η δημιουργία ενός κτηρίου με αρχιτεκτονική ακεραιότητα ικανό να φιλοξενηθεί σ’ ένα ιστορικά φορτισμένο δυναμικό τοπίο.

Ιστορική διαστρωμάτωση

Το ίχνος του αρχαίου δρόμου από τον Ευρώτα προς την Ακρόπολη της Σπάρτης, διαφαίνεται στο έδαφος. Η επαναφορά της μνήμης του στην περιπλάνηση, στον περιβάλλοντα χώρο, πάνω και κοντά του, είναι βασική επιλογή για τη νοηματική σύνδεση με το περιεχόμενο του ΝΑΜΣ.

Διαγράμματα χωροθέτησης, © ONOFFICE environmental architecture

Ο Τ. Ζενέτος ακολουθεί μία ορθολογική προσέγγιση σχεδιάζοντας το εργοστάσιο της Χυμοφίξ. Το ΝΑΜΣ φιλοξενείται και συσχετίζεται με τα προ-ηγούμενα με λογική παλίμψηστου, χωρίς να υποβαθμίζει τη σημασία της ιστορικής πορείας από την αρχαιότητα ως τον μοντερνισμό, σημαίνοντας  τον τόπο.

Διάλογος νέου κτηρίου – μοντέρνου μνημείου

Το μεγαλύτερο τμήμα του νέου κτηρίου που περιλαμβάνει και τον εκθεσιακό χώρο τοποθετείται σε απόσταση από το διατηρητέο εργοστάσιο δημι-ουργώντας μια σχέση διαλόγου. Η απόσταση επιτυγχάνεται δημιουργώντας πρώτα μία συμπαγή βάση ως επέκταση του υπάρχοντος κτηρίου, που στεγάζει αποθήκες, βοηθητικούς και μηχανολογικούς χώρους.

“Το δώμα του ισογείου επεκτείνεται και πάνω σε αυτό αιωρείται ανάλαφρα ένας διώροφος όγκος”.

Διάγραμμα κεντρικής ιδέας, © ONOFFICE environmental architecture

Στο ανώτερο επίπεδο βρίσκεται η κύρια αίθουσα του μουσείου και στο κατώτερο τα γραφεία και τα εργαστήρια. Το νέο κτήριο συνομιλεί με την αρχιτεκτονική του Τ. Ζενέτου μέσω της καθαρότητας του όγκου, των μεγάλων ανοιγμάτων, των μεταλλικών στοιχείων και της διαφάνειας. Ταυτόχρονα γίνεται σαφής διαχωρισμός μεταξύ των χώρων κοινού (κτήριο Χυμοφίξ και όροφος νέου κτηρίου) και των χώρων εργαζομένων (ισόγειο και υπόγειο νέου κτηρίου).

Η αδιάσπαστη κυκλοφορία

Η κυκλοφορία των επισκεπτών του μουσείου είναι απλή καθαρή και συνεχής. Η έκθεση ξεκινά στο υφιστάμενο ισόγειο με την εισαγωγική παρουσίαση. Μια άνετη σκάλα-χώρος πλάτους 6 μ. οδηγεί στον όροφο του νέου κτηρίου, προσφέροντας μια σταδιακή μετάβαση προς την κύρια Αίθουσα, μια φυσική και πνευματική ανάδυση προς το φως, μία φιλοξενία χωρίς όρια και προϋποθέσεις.

Αξονομετρικό κεντρικής ιδέας, © ONOFFICE environmental architecture

“Στην κύρια Αίθουσα αναπτύσσονται οι έξι από τις επτά ενότητες της έκθεσης”.

Διαγράμματα διάταξης, © ONOFFICE environmental architecture

Με την ολοκλήρωση της έκτης ενότητας οι επισκέπτες περιηγούνται στο χώρο έκθεσης των ψηφιδωτών που διαμορφώνεται στο διευρυμένο νοτιοανατολικό δώμα.

Η τελευταία ενότητα βρίσκεται σε επέκταση του ορόφου της Χυμοφίξ, κοντά στο κλιμακοστάσιο του πύργου που οδηγεί στο σημείο εκκίνησης του ισογείου, προς την επίσκεψη των εξωτερικών χώρων ανασκαφής και αρχαιοτήτων.

Η πλατεία των ψηφιδωτών

Το δώμα λειτουργεί σαν πλατεία και χώρος χαλάρωσης και θέασης μετά το τέλος της εσωτερικής μουσειακής περιήγησης. Η πλατεία των ψηφιδωτών είναι ένας ενσωματωμένος  εκθεσιακός πόλος έλξης που μπορεί να λειτουργεί αυτόνομα σε συνδυασμό με τους χώρους κοινού του ισογείου και το καφέ του ορόφου.  

Σκίτσο | Σημαντική απόδοση της σχέσης διαλόγου του παλιού με το νέο, © ONOFFICE environmental architecture

“Η επιλογή αυτής της θέσης ενισχύει την μουσειολογική αξία των ψηφιδωτών, προσφέρει προστασία και επαναφέρει την έννοια του παλίμψηστου”.

Η ευελιξία

Η κύρια Αίθουσα είναι μεγάλη, ενιαία, με απλό περίγραμμα, ομοιόμορφες όψεις και ελάχιστες κολώνες. Ανάλογα με τις μουσειολογικές ανάγκες της έκθεσης, επιτρέπει μια πολλαπλότητα της μορφής του εσωτερικού, που δεν περιορίζεται σε μια μοναδική αφήγηση αλλά παράγει συνεχώς νέες.

Σκίτσο | Κυκλοφορία, © ONOFFICE environmental architecture

Η εφημερότητα των διατάξεων επιδιώκεται στη λογική της συνεχούς προσθήκης εκθεμάτων και των τεχνο-λογικών τρόπων παρουσίασης με ποικίλες εμπειρίες. Το Μουσείο παραμένει ζωντανό στις μελλοντικές προκλήσεις.

Μορφολογία και ένταξη στο περιβάλλον

Το πρώην εργοστάσιο διατηρεί την αρχική του μορφή και μαζί με τον συμπαγή όγκο του νέου κτηρίου δημιουργούν μια ομοιόμορφη βάση που αγκαλιάζει τον διώροφο όγκο του μουσείου.

Σκίτσο | Αεροφωτογραφία, © ONOFFICE environmental architecture

“Σε αντίθεση, ο όγκος αυτός περικλείεται από υαλοστάσια, είναι ελαφρύς και φωτεινός”.

Οι διαφανείς όψεις περιβάλλονται από διάτρητα μεταλλικά πάνελ (corten steel) διαφόρων διαστάσεων που απαντούν στο ρυθμικό “μέτρο” που προτείνει το μοντέρνο διατηρητέο σε κάτοψη (2-1-3) και σε ύψος (2-3-1).  

“Αφήνουν τη θέα απρόσκοπτη από το εσωτερικό, και με τη διάταξή τους προστατεύουν από τον ήλιο και το θόρυβο”.

Σκίτσο | Τεχνολογική στέγη, © ONOFFICE environmental architecture

Η απλή κόκκινη απόχρωση τους είναι αρκετή για να σημάνει το κτήριο μέσα στο ποικίλο, συμπληρωματικό πράσινο. Τα εκθεσιακά ευρήματα και το φυσικό περιβάλλον επαναπροσδιορίζουν την χαμένη τους σύνδεση μέσω του κτηρίου.  

“Η είσοδος της πόλης, ο Ταΰγετος, ο Πάρνωνας και ο Ευρώτας περιβάλλουν τον εκθεσιακό χώρο και δημιουργούν συνεχείς χωρικούς και χρονικούς συσχετισμούς”.

Η ηπιότητα της μορφής, η διακριτική παρουσία και η συνθετική σχηματοποίησή του ως ένα ημιδιάφανο παραλληλεπίπεδο, προωθεί την άμεση οπτική και φυσική συνέχεια με το δυναμικό τοπίο προσδο-κώντας διαχρονικότητα.  

Προσβάσεις

Το πρώην λεβητοστάσιο, ως “μοντέρνο ερείπιο”, μετατρέπεται σε πύλη εισόδου από τον δρόμο στο μουσείο και στον αρχαιολογικό χώρο. Η είσοδος τοποθετείται δυτικά και σε άμεση σχέση με τον αρχαίο δρόμο.

Σχέδιο μορφολογίας, © ONOFFICE environmental architecture

Οι χώροι στάθμευσης είναι αθέατοι στη βορεινή πλευρά και οι θέσεις λεωφορείων και ΑμεΑ στην είσοδο. Στην βόρειο-ανατολική γωνία του οικοπέδου δημιουργείται υπηρεσιακή είσοδος για τους εργαζόμενους, την τροφοδοσία και την παραλαβή εκθεμάτων.  

Ο περιβάλλων χώρος

Ο περιβάλλων χώρος απαλλαγμένος από επιπλέον λειτουργίες μεγιστοποιείται και διαμορφώνεται στη φυσική του μορφή σαν πάρκο περιήγησης ανάμεσα σε πιθανές ανασκαφές. Οι παρεμβάσεις είναι πολύ ήπιες και περιορίζονται κυρίως στη δυτική και νότια περιοχή του οικοπέδου.

Στόχος είναι να γίνεται εύκολα η εξωτερική περιήγηση, να χρησιμοποιείται η πλατεία της νότιας όψης και να υπάρχουν σκιερά σημεία στάσης (στέγαση πρώην λεβητοστασίου, εισόδου, δένδρα).

Σκίτσο | Κύρια αίθουσα, © ONOFFICE environmental architecture

“Οι φυτεύσεις με αυτοφυή και ενδημικά φυτά του τόπου συμβάλλουν στη σκίαση και στην οπτική και ηχητική προστασία από τους δρόμους”.

Η ανατολική αυλή κάτω από τα Εργαστήρια χρησιμοποιείται για την πρόσβαση στις αποθήκες και ως υπηρεσιακή αυλή. Δυνητικά προεκτείνει το χώρο τον αποθηκών κατά 570 τ.μ. ως περιφραγμένος υπαίθριος χώρος απόθεσης ευρημάτων που μπορεί να ανοίγει με σκοπό την έκθεση.

Η/Μ και Βιοκλιματική Λειτουργία

Προτείνεται μια “Τεχνολογική Στέγη” πάνω από την Αίθουσα Εκθέσεων επιπλέον των συμβατικών τρόπων  εξοικονόμησης ενέργειας (θερμομονώσεις, παθητικός δροσισμός, σκιάσεις, κλπ.). Αυτή προσφέρει: 800 τ.μ. φωτοβολταϊκών πάνελ, 700 τ.μ. ηλιακής οροφής για ηλιακή θέρμανση και μεταφορά του θερμού αέρα σε όλες τις στάθμες, τουλάχιστον 300 τ.μ. ηλιακών συλλεκτών, 400 τ.μ. διάχυτου φυσικού φωτισμού και φωτοσωλήνες στο κέντρο του χώρου για μικρότερη χρήση τεχνητού και αποφυγή θάμβωσης. Προσφέρει χώρο για αεραγωγούς, τοποθέτηση κλιματισμού οροφής και εύκολη συντή-ρηση των συστημάτων. Υπολογίζεται να καλύπτει το 70% των αναγκών σε ενέργεια των συνολικών απαιτήσεων.

Σκίτσο τεχνολογικής στέγης | Λεπτομέρεια, © ONOFFICE environmental architecture

Ανταπόκριση της πρότασης στη μουσειολογική προμελέτη

Η θέση και η διαμόρφωση του περιβλήματος του μουσείου προσφέρουν πανοραμική θέα προς το τοπίο και άμεση οπτική επαφή με τα εξωτερικά ευρήματα, την πλατεία των ψηφιδωτών, την αρχή και το τέλος της έκθεσης. Οι Θεματικές Ενότητες δομούνται με βάση την Άνεση, τη Διαδραστικότητα και την Ποιότητα Εμπειρίας και βρίσκονται συγκεντρωμένες στην κύρια Αίθουσα. Η διαφάνεια συνεχίζεται στην τελευταία ενότητα, ολοκληρώ-νοντας την μουσειακή περιήγηση με την υπαίθρια πλατεία και τη φιλοξενία στο café.

Σκίτσο Η/Μ και βιοκλιματικής λειτουργίας, © ONOFFICE environmental architecture

“Προτείνεται μια εμπειρία επίσκεψης που δεν έχει αυστηρή γραμμική αλληλουχία, αλλά δίνει τη δυνατότητα της ανακάλυψης και εξερεύνησης”.

Η πρόταση διαμορφώνεται με διαφορετικά «σενάρια χρήσης» έτσι ώστε να καλύπτει τις ανάγκες διαφορετικών επισκεπτών (σχολεία, γκρουπ, οικογένειες, επισκέπτες με ειδικότερο ενδιαφέρον στην αρχαιολογία). Ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους και τον διαθέσιμο χρόνο, ακολουθούν είτε μια σύντομη είτε μια πλήρη διαδρομή μέσα στην έκθεση.

Παράλληλα, διαμορφώνονται παιδικές γωνιές με έντονο το ανακαλυπτικό και δια-δραστικό στοιχείο, προσφέροντας στα παιδιά σημαντικό βαθμό αυτονομίας στην περιήγηση. Τέλος, προβλέπονται σημεία συνάθροισης ομάδων και ανάπαυσης, που συντελούν στην ψυχαγωγική εμπειρία των επισκεπτών.

Ενδεικτική Μουσειολογική διάταξη | 6+1 Θεματικές Eνότητες | Πλατεία των Ψηφιδωτών | Café, © ONOFFICE environmental architecture

Στοιχεία & Συντελεστές πρότασης:

Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός: Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Σπάρτης, Διάκριση: 2^ο βραβείο, Αρχιτεκτονική μελέτη: ONOFFICE environmental architecture, Ομάδα μελέτης: Δημήτρης Αντωνίου – Ελένη Κατσούφη, Συνεργάτες Αρχιτέκτονες: Μαρία Γερογιαννάκη – Ευγενία Δημοπούλου – Πέγκυ Θεοδωροπούλου – Παναγιώτα Κυριακοπούλου – Τζωρτζίνα Πανταζοπούλου – Αντώνης Παπαμανώλης – Δάφνη Πετράτου – Αθανασία Τσιτσιμπή, Σύμβουλος Στατικής Μελέτης: Κωνσταντίνος Σπυράκος (Πολ. Μηχ. ΕΜΠ), Έτος: 2019

English description: ONOFFICE environmental architecture won the second prize in the architectural competition for the New Archeological Museum of Sparta

The International architectural competition for the New Archeological Museum of Sparta addresses the need to house the rich archeological heritage of the city into a contemporary building landmark.

3d render (Birds eye west), © ONOFFICE environmental architecture

“The site located at the edge of the city reveals various historical layers present in the area”.

3d render (Entrance), © ONOFFICE environmental architecture

Among ongoing excavations, it includes part of the ancient road that connected Sparta’s Acropolis to Evrotas River and an abandoned listed factory from the 60’s expected to participate in the new scheme.

3d render (Interior stairs), © ONOFFICE environmental architecture

3d render (Interior view), © ONOFFICE environmental architecture

3d render (Interior view), © ONOFFICE environmental architecture

3d render (Interior view), © ONOFFICE environmental architecture

“The proposal narrates the coexistence of an archaeological site, a modern building and a new construction”.

3d render (West night view), © ONOFFICE environmental architecture

It explores the concept of “philoxenia” (hospitality) aiming to create a warm reception for the people who visit, for the artifacts that are exhibited detached from their original location and for the building itself.

Site plan, © ONOFFICE environmental architecture

The design goal is to establish a balance between architectural integrity and meaningful integration into a historically charged landscape.

Ground floor plan, © ONOFFICE environmental architecture

“The existing modern factory renovated in its original form accommodates the entrance and all public facilities”.

Basement plan, © ONOFFICE environmental architecture

The ground level is expanded creating a solid base where mechanical spaces and storages are located. The main exhibition hall is placed on the upper level forming a light simple volume that floats above ground detached from the existing building.

1st floor plan, © ONOFFICE environmental architecture

Big openings allow direct views to the soft landscape to the east and to the imposing presence of Taygetos Mountain to the west. The facades are composed of perforated corten steel panels that protect from direct sunlight and create a homogeneous surface with depth.

South elevation, © ONOFFICE environmental architecture

Visitors reach the hall emerging towards a physical and spiritual uplift, through a generous staircase that leads to the light at the upper floor. The thematic sections of the exhibition are structured based on comfort, friendliness, interactivity and quality experience.

West elevation, © ONOFFICE environmental architecture

The exhibition hall is a flexible open plan space that offers possibilities for different layouts, incorporation of new technologies of presentation and continuous addition of new exhibits. Thus, the museum remains vivid to future challenges.

East elevation, © ONOFFICE environmental architecture

“The museum experience ends at the “mosaics plaza”: an elevated outdoor space where mosaics from different time periods are exhibited”.

Section, © ONOFFICE environmental architecture

The plaza connects the old building with the new creating a dialogue between the two. People have the opportunity to orient themselves looking towards the mountains, the river and the city of Sparta, and make connections between history and place.

Sketch (Entrance), © ONOFFICE environmental architecture

The building seeks to fulfill almost zero power consumption (NZEB) requirements by proposing a «technological roof» over the main exhibition hall. It incorporates solar heating and photovoltaic panels and systems of ventilation, air conditioning and natural light.

Sketch (East elevation), © ONOFFICE environmental architecture

The rest of the site is turned into an archeological park with minimum interventions. A new path is opened next to the ancient road that connects Evrotas River to the ancient Acropolis through the New Archeological Museum.

Sketch (Detail), © ONOFFICE environmental architecture

Facts & Credits:

Competition: New Archeological Museum of Sparta, Award: 2^nd prize, Architects: ONOFFICE environmental architecture, Design team: Dimitris Antoniou – Eleni Katsoufi, Collaborating architects: Maria Gerogiannaki – Eugenia Demopoulou – Peggy Theodoropoulou – Panagiota Kyriakopoulou – Tzortzina Pantazopoulou – Antonis Papamanolis – Daphne Petratou – Athanasia Tsitsimbi, Structural Consultant: Konstantinos Spyrakos, Year: 2019

Υποβάλλετε ένα άρθρο

Το όνομά σας *

Το email σας *

Το θέμα του άρθρου σας *