Η μελέτη αφορά τον σχεδιασμό ενός συγκροτήματος τριών κατοικιών, εντός του παραδοσιακού οικισμού Αρνάδου, στην Τήνο. Βασικοί παράγοντες του σχεδιασμού από το αρχιτεκτονικό γραφείο alma architects αποτέλεσαν η καλύτερη αξιοποίηση του νότιου ηλιακού φωτός και της θέας, η προστασία από τους βόρειους ανέμους και ταυτόχρονα η ένταξη στην τοπογραφία της περιοχής και στο ιδιαίτερο αρχιτεκτονικά οικιστικό περιβάλλον.
Παράλληλα στόχος είναι η καθεμία να λειτουργεί αυτόνομα, εξασφαλίζοντας την ιδιωτικότητά της, αλλά ο συνδυασμός των τριών να αποτελεί ενιαίο σύνολο και να αντανακλά την αίσθηση του «ανήκειν» σε αυτό. Επομένως, η σχεδιαστική ομάδα επέλεξε να σχεδιάσει τις κατοικίες εκατέρωθεν δύο νοητών αξόνων, οι οποίοι στην πραγματικότητα αντιπροσωπεύουν τους κύριους άξονες κίνησης από και προς αυτές.
Οι άξονες αυτοί διαχωρίζουν τους όγκους μεταξύ τους αλλά ταυτόχρονα και τους ενοποιούν στο σημείο τομής τους. Το παραπάνω σημείο τομής, λειτουργεί ως κομβικό σημείο συνάντησης και συναναστροφής των κατοίκων και αποτελεί το σημείο συγκέντρωσης όλων των συλλογικών δραστηριοτήτων του συγκροτήματος (κοινόχρηστο μποστάνι και βοηθητικοί χώροι). Τέλος, προκειμένου να ενσωματωθεί το κτίριο στην τοπογραφία, επιδιώκεται μία κλιμάκωση των όγκων ξεκινώντας από το επίπεδο του δρόμου και ακολουθώντας την κλίση του εδάφους.
Η χωροθέτηση των κατοικιών στο οικόπεδο έγινε με γνώμονα την καλύτερη δυνατή ένταξη στον παραδοσιακό οικισμό, χωρίς να βλάπτονται οι όμορες ιδιοκτησίες και η κλίμακα του τόπου ως εξής: Η διώροφη κατοικία τοποθετείται στο βόρειο τμήμα του οικοπέδου. Μέσω της παραπάνω σχεδιαστικής πρότασης και της μη κάλυψης όλου του βόρειου ορίου του οικοπέδου με κτίριο, επιδιώκεται η προστασία της θέας του κτιρίου που βρίσκεται ανάντι του δρόμου.
Παράλληλα, στο κτίριο αυτό δημιουργείται ένας δεύτερος όγκος – αρχιτεκτονική προεξοχή, με στοιχεία αναφοράς τα γεωμετρικά ανοίγματα που συναντώνται στους περιστεριώνες της Τήνου. Με σεβασμό στην παραπάνω παραδοσιακή αρχιτεκτονική, γίνεται η προσπάθεια δανεισμού των χαρακτηριστικών αυτών, προκειμένου να αναδειχτούν μέσω του σχεδιασμού και του κατάλληλου φωτισμού. Κάθε μια από τις υπόλοιπες δύο κατοικίες αποτελείται από ισόγειο και υπόγειο.
Ο σχεδιασμός των ανοιγμάτων έγινε με γνώμονα την καλύτερη σύνδεση μεταξύ των εσωτερικών χώρων και των υπαίθριων και το καδράρισμα των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και θεάσεων προς τον περιβάλλοντα χώρο: την θέα προς τους γύρω οικισμούς, την θάλασσα και τον περιστεριώνα στα δυτικά της κατοικίας.
Όσον αφορά την πρόσβαση στις κατοικίες, αρχικά ο χρήστης προσεγγίζει και εισέρχεται στο συγκρότημα από την είσοδο που δημιουργείται στο βόρειο όριο αυτού, με τον αντιανεμικό τοίχο από λιθοδομή. Κατόπιν, πραγματοποιείται η είσοδος στην πρώτη, διώροφη, κατοικία, ενώ μέσω της υπαίθριας κλίμακας που βρίσκεται παράλληλα με τον κεντρικό άξονα της σύνθεσης, οι κάτοικοι μεταβαίνουν στο επίπεδο όπου βρίσκεται ο κομβικός κοινόχρηστος χώρος, από τον οποίο πραγματοποιούνται οι είσοδοι στις υπόλοιπες δύο ισόγειες κατοικίες. Από το σημείο αυτό ξεκινάει και ο διάδρομος που οδηγεί στο κοινόχρηστο υπαίθριο χώρο – μποστάνι.
Γενικά, οι υπαίθριοι χώροι διαμορφώνονται σε δύο ζώνες με διαφορετικό βαθμό ιδιωτικότητας: α) Μια βόρεια ζώνη, προστατευμένη από τους ανέμους με καθαρά κοινόχρηστο χαρακτήρα, που περιλαμβάνει την κεντρική είσοδο στο συγκρότημα και το κοινόχρηστο μποστάνι και χώρο πρασίνου και β) τις πιο ιδιωτικές ζώνες με την καλύτερη δυνατή θέα, απομακρυσμένες από το δημόσιο οδικό δίκτυο, όπου διατάσσονται οι χώροι εκτόνωσης και διημέρευσης των κατοικιών και οι χώροι στοιχείων νερού. Τέλος, οι χώροι που λειτουργούν ως φωταγωγοί φυτεύονται και αυτοί, προκειμένου, το στοιχείο του πρασίνου να παρεμβάλλεται και διαμέσου των κατοικιών.
“Τα υλικά που επιλέχθηκαν είναι φυσικά και αδρά, τα οποία διατηρούν μία απλότητα αλλά ταυτόχρονα ενισχύουν την δυναμική του σχεδιασμού και τονίζουν την γεωμετρία του”.
Στον κύριο άξονα της σύνθεσης χρησιμοποιείται πέτρα, με κύρια αναφορά στο υλικό του τόπου. Παράλληλα το υλικό αυτό επιλέγεται ώστε να επενδύσει κάποιους εκ των όγκων των κατοικιών, ώστε να τονιστεί ο κυβικός χαρακτήρας τους και να αναδειχτούν τα επιμέρους στοιχεία που βρίσκονται σε διάλογο με αυτούς. Πιο συγκεκριμένα επενδύεται με πέτρα ο όγκος που βρίσκεται επί του δρόμου, ώστε το στοιχείο της αρχιτεκτονικής προεξοχής με αναφορά στα ανοίγματα των περιστεριώνων να αναπτύξει έναν διάλογο μεταξύ της πέτρας και του έγχρωμου σοβά από το οποίο είναι κατασκευασμένο.
Τέλος, ο δυτικός όγκος της δυτικής κατοικίας του συγκροτήματος, επενδύεται και εκείνος με λιθοδομή, προκειμένου να αναδειχτεί ο καθαρός κυβικός του χαρακτήρας, μια γεωμετρία που επικρατεί στα αρχέτυπα κτίσματα της νήσου (κελιά – αγροικίες). Οι υπόλοιποι εξωτερικοί και εσωτερικοί τοίχοι είναι από έγχρωμο σοβά.
Συνεχίζοντας και με γνώμονα την αξιοποίηση των ντόπιων υλικών, γίνεται χρήση γκρι μαρμάρουστα πρέκια και στις ποδιές των ανοιγμάτων (θύρες και παράθυρα), τα οποία παραμένουν εξωτερικά και εμφανή με σκοπό την αποτύπωση τους στις όψεις του έργου. Τέλος, οι πέργκολες στις αυλές των κατοικιών θα είναι κατασκευασμένες από ξύλο. Όλοι οι παραπάνω χρωματικοί τόνοι και τα εξωτερικά γεωμετρικά χαρακτηριστικά αντλούνται από την παλέτα που προσφέρει το φυσικό και οικιστικό περιβάλλον της Τήνου.
Τίτλος έργου: Arch[ē]type, Τυπολογία: Συγκρότημα εξοχικών κατοικιών, Τοποθεσία: Τήνος – Κυκλάδες – Ελλάδα, Αρχιτεκτονική μελέτη: alma architects, Oμάδα μελέτης: Σημαντήρη Μαργαρίτα – Σημαντήρη Αλεξάνδρα, Κύριος Έργου: Χρήστος – Κωνσταντίνα Τσαγκαλίδη, Τεχνική Εταιρεία Κατασκευής: AEGEAN Construction and Development ΕΠΕ, Κατάσταση: Μελέτη, Κείμενο παρουσίασης – Φωτορεαλιστικές απεικονίσεις: alma architects
English description: The current study, by alma architects, concerns the design of a complex of three residences within the traditional settlement of Arnados, in the Municipality of Tinos. The main factors were to make the best possible use of the southern sunlight and the view, protection from the northern winds and at the same time integration into the topography of the area and the particular architectural settlement environment.
At the same time, the aim is for each of them to operate independently, ensuring their privacy, but the combination of the three to form a single whole and reflect the sense of belonging to it. The design team has therefore chosen to design the houses on either side of two imaginary axes, which in fact represent the main axes of movement to and from them. These axes separate the volumes from each other but at the same time unify them at their intersection. The above intersection point acts as a focal point for the residents to meet and socialize and is the gathering point for all the collective activities of the complex (communal bosom and ancillary spaces). Finally, in order to integrate the building into the topography, a scaling of the volumes is sought, starting from the street level and following the slope of the ground.
The placement of the houses on the plot was made with a view to the best possible integration into the traditional settlement, without harming the adjacent properties and respecting the scale of the site as follows: The two-storey dwelling is placed in the north-western part of the plot, at the junction of the country road and the municipal road – path, which is adjacent to the western boundary of the property. Through the above design proposal and not covering the entire northern boundary of the plot with a building, it is sought to protect the maximum extent possible, the view of the building located upstream of the road.
At the same time, a second volume – an architectural projection – is created in this building, with reference to the geometric openings found in the dovecotes of Tinos. With respect to the above traditional architecture, an attempt is made to borrow these characteristics in order to highlight them through modern design and appropriate lighting. Each of the remaining two houses consists of two levels, ground floor and basement.
The design of the openings was made with a view to the best connection between the interiors and the open-air – courtyards and the framing of the particular characteristics and views towards the surrounding area: the view towards the surrounding settlements, the sea and the dovecote to the west of the house. Finally, to improve the quality of ventilation and lighting of the underground spaces, the skylightson the respective basement facades contribute to the improvement of the ventilation and lighting quality, as well as the creation of a skylight space in the residential areas with the basements.
“The materials chosen are natural and rough, which maintain the simplicity but at the same time enhance the dynamics of the design and emphasize its geometry”.
Stone is used in the main axis of the composition, with main reference to the material of the site. At the same time, this material is chosen to clad some of the volumes of the houses, in order to emphasize their cubic character and highlight the individual elements that are in dialogue with them. More specifically, the volume on the street is clad in stone, so that the element of architectural projection, with reference to the openings of the dovecotes, develops a dialogue between the stone and the colored plaster of which it is made. Finally, the western volume of the western dwelling of the complex is also clad in masonry, in order to highlight its pure cubic character, a geometry which is prevalent in the archetypal buildings of the island (cells – farmhouses).
Continuing and with the use of local materials in mind, grey marble is used in the presses and aprons of the openings (doors and windows), which remain external and visible in order to be imprinted on the facades of the project. Finally, the pergolas in the courtyards of the houses will be made of wood. All the above color tones and external geometric features are drawn from the palette offered by the natural and residential environment of Tinos.
Project title: Arch[ē]type, Typology: Complex of three holiday residences, Location: Tinos – Cyclades – Greece, Architectural design: alma architects, Design team: Margarita Simantiri – Alexandra Simantiri, Main developer: Christos – Konstantina Tsagkalidi, Construction: AEGEAN Construction and Development, Text description – 3d depictions: alma architects