Ο Στέργιος Κύρκου και η Ειρήνη Καστανίδου, παρουσιάζουν τη συμμετοχή τους, στο Σύνθετο Ανοιχτό Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό Προσχεδίων με θέμα «Ανέγερση κτιριακού συγκροτήματος της Σχολής Καλών Τεχνών στη Φλώρινα».
Σύμφωνα με τους αρχιτέκτονες, βασικός στόχος σε όλα τα στάδια του σχεδιασμού της Σχολής Καλών Τεχνών της Φλώρινας, ήταν η δημιουργία ενόςσκηνικού. Ένα σκηνικό που θα μετατραπεί σταδιακά σε τοπόσημο της πόλης, σε τόπο συνάντησης, σε ένα τόπο όπου αρθρώνονται πολλαπλές δραστηριότητες.
Στο σκηνικό αυτό προσαρμόζονται όλες οι κτιριολογικές ανάγκες – απαιτήσεις που εξυπηρετούν ορθά μια Σχολή Καλών Τεχνών, διατηρώντας πάντα κατά νού, η αναγκαία απόδοση μορφής σε ένα κτίριο Τέχνης.
Η διάσπαση ενός ενιαίου όγκου και η διασπορά του εναρμονίζοντας την λειτουργία με την χρήση
Η Τέχνη δεν έχει όρια. Οι αρχιτέκτονες αποδεχόμενοι αυτή την παραδοχή αποφάσισαν να απομονώσουν τα ¨βαριά¨ λεγόμενα εργαστήριαγια δύο λόγους:
Δεν μπορούσαν να περιορίσουν τις γλυπτικές χειρονομίες ενός καλλιτέχνη με την συνθήκη μίας ορισμένης σε ύψος οροφής, μπόρεσαν όμως να σχεδιάσουν τα συγκεκριμένα εργαστήρια περιβαλλόμενα από υπαίθριο ευρύ διαμορφωμένο χώρο με όριο σε αυτή την περίπτωση, τον ουρανό. Η απόφαση εάν θα δράσει εντός η εκτός κτιρίου αφήνεται στον ίδιο, όπως ακριβώς και η έμπνευση του.
Η χρήση των εργαστηρίων αυτού του τύπου (γλυπτικής, ξύλου, μετάλλου, γυψοτεχνίας) πέραν της αμοιβαίας συνεργασίας τους, παράγει χαρακτηριστικούς ήχους και κατά περίπτωση χαρακτηριστικές οσμές. Η συνειδητή απομάκρυνση από την βασική μονάδα αλλά συνάμα η οργανική σύνδεση με αυτήν, σχεδόν προσδιόρισε την αρχιτεκτονική χειρονομία.
Η αρχιτεκτονική πρόταση στοχεύει στην συνολική διαμόρφωση της περιοχής με παρεμβάσεις που φέρουν ισχυρό αρχιτεκτονικό ίχνοςκαι διάσταση τόσο σε επίπεδο σχεδιασμού όσο και σε πολεοδομικό, πολιτιστικό καθώς και περιβαλλοντικό.
Η ενσωμάτωση του αίθριου είχε ώς στόχο την μετατροπή του σε πυκνωτή φωτός σε όλο το μήκος του κατακόρυφου άξονα και σε οριζόντιο άξονα σε πυκνωτή κοινωνικών δραστηριοτήτων. Τον οριζόντιο άξονα συμπληρώνουν προς την κατεύθυνση αυτή οι οδικές χαράξεις που εκτονώνονται στα όρια του οικοπέδου και δημιουργούν πλατώματα δράσεων.
Οι επιμέρους γειτονιές μορφώνουν μία ενιαία διαδραστική πλατφόρμα που δίνει ζωή σε όλο το εύρος του γηπέδου. Στην ίδια κατεύθυνση ο πυκνωτής λειτουργεί ως μέσο σύνδεσης και ροȉκά συνδέει τις υφιστάμενες κτιριακές υποδομές με την προτεινόμενη.
Η αρμονική ένταξη της πρότασης στο υφιστάμενο περιβάλλον
Η ύπαρξη κτιριακών εγκαταστάσεων και η μορφολογία του τοπίου, επηρέασε τις επιλογές των δημιουργών καθώς η προσαρμογή ενός κτιρίου που δεν θα υποβαθμίσει αλλα αρμονικά θα συνυπάρχει στο ευρύτερο τοπίο-σκηνικό, τονίζοντας τις αρχιτεκτονικές αρετές που αναδύει ένα σύγχρονο κτίριο τέχνης, ήταν βασικό ζητούμενο.
Το κτίριο να αντέξει το κλίμα
Το χιόνι σε αυτή την περίπτωση έμοιαζε με την φωνή της συνείδησης που ψιθυρίζει συνεχώς ¨υπάρχω και εγώ¨. Η στέγη με έντονη κλίση και στοχεμεύνα συστήματα (νορβηγικό) προς αποφυγή συγκέντρωσης όγκου χιονίου, παρέμενε βασική παράμετρος σχεδιασμού.
Η ιδέα
Το σκηνικό της Βαλκανικής ατμόσφαιρας με τους ήχους των χάλκινων, τις πολύχρωμες και έντονες γεύσεις, το ανακάτεμα των λαών, το αέναο πήγαινε-έλα και η γέννηση των Καλών Τεχνών. Η πόλη της Φλώρινας. Με τον τρόπο αυτό θα περιέγραφαν οι αρχιτέκτονες τις πρώτες αφορμές που σταδιακά τους οδήγησαν στην σύλληψη της κεντρικής αρχιτεκτονικής ιδέας (concept). Η μνημειώδης αυτή ατμόσφαιρα γεννά καλλιτέχνες και συνάμα την ιδεά τους.
Το σινιάκι
Το τοπικό παγωμένο σύννεφο (ομίχλη), που κατακάθεται στην γούβα του ψυχρού τοπίου της Φλώρινας. Η ομίχλη καθορίζει την Φλώρινα. Στο μυστηριώδες αυτο πέπλο γίνονται όλα, όλα γεμάτα συμβολισμούς.
Συμβολισμοί που μετατρέπονται σε φόρμες που θα φιλοξενήσουν τις απαιτούμενες δραστηριότητες της Σχολής. Η ορατότητα προσαρμόζεται στις τοπικές συνθήκες όπως ακριβώς προσαρμόστηκε και η μορφή του κτιριού.
Η μορφή του βασικού κτιρίου μοιάζει να αιωρείται στο τοπίο, ακριβώς όπως στωικά μορφώνεται το σινιάκι. Χαμηλότερα από το ψηλότερο οριζόντιο επίπεδο, σαν ξέφωτο ξεπροβάλλει ο διάφανος όγκος προσομοιάζοντας την συνθήκη του διαυγούς τοπίου που προκύπτει κάτω από την σκέπη του παγωμένου σύννεφου.
Στην κατεύθυνση της αρχιτεκτονικής ιδέας αναλύθηκαν, κατανοήθηκαν και ερμηνεύτηκαν τρείς βασικές συνισταμένες. Ο τόπος, ο τρόπος και τέλος το κλίμα.
Ο τόπος
Ως τόπος νοείται η ταυτότητα της περιοχής μελέτης καθώς και η αναγνώριση της μέσα από το πρίσμα του γεωγραφικού προσδιορισμού και της πολιτιστικής της δραστηριότητας.
Γεωγραφικός προσδιορισμός
Η Φλώρινα είναι πόλη της Μακεδονίας. Σημείο επαφής των τριών κρατών που συνορεύει, το τριεθνές, η λίμνη της Μεγάλης Πρέσπας. Προς την ελληνική ενδοχώρα συνορεύει με τις Περιφερειακές Ενότητες Πέλλας, Κοζάνης και Καστοριάς. Η έκταση της αγγίζει τα 1.924 τετραγωνικά χιλίομετρα και υψόμετρο στα 650 μέτρα.
Πολιτιστική ταυτότητα
Η Φλώρινα παραμένει ένα σταυροδρόμι πληθυσμών και πολιτισμών. Η πολύμορφη πολιτιστική της ταυτότητα αντικατοπτρίζεται στους πολυάριθμους καλλιτέχνες της, αναγνωρισμένους σε πανελλήνιο και διεθνές επίπεδο.
“Η πόλη θωρείται η μούσα του σκηνοθέτη Θεόδωρου Αγγελόπουλου («Το μετέωρο βήμα του πελαργού»)”.
Όσον αφορά την Αρχιτεκτονική, μέσα στην μυστηριώδη ατμόσφαιρα της ομίχλης ξεπροβάλουν σπίτια παραδοσιακά, νεοκλασικά και τα μοναδικά παραδείγματα εκλεκτικιστικών του Μεσοπολέμου.
“Τα περισσότερα από αυτά μπορεί να τα θαυμάσει κανείς κατά μήκος του ποταμού Σακουλέβα”.
Μουσεία, διατηρητέα κτίρια, το Ωδείο, εργαστήρια Φλωριναίων ζωγράφων, οι ορχήστρες των χάλκινων, η Σχολή Καλών Τεχνών, οι εθιμικές εκδηλώσεις, οι συγχρονες πολιτιστικές εκδηλώσεις και σύλλογοι συστήνουν την πολιτιστική προσωπικότητα της πόλης.
Ο τρόπος
Νοείται ο τρόπος που θα χρησιμοποιηθεί το εν δυνάμει κτίριο, η χρήση του. Πρόκειται για ένα κτιριακό συγκρότημα που φιλοξενεί εργαστήρια με βαρύ και πιο ελαφρύ εξοπλισμό. Ο κάθε ένας από του χώρους αυτούς οφείλει να εξυπηρετεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τόσο τους φοιτητές όσο και του διδάσκοντες.
Πέραν των ομάδων αυτών στόχος είναι το κτιριακό συγκρότητα με τους υπαίθριους – δημόσιους χώρους να αποτελέσει τόπο συνάντησης των κατοίκων καθώς επίσης και των επισκεπτών.
Είναι χαρακτηριστική η χρήση του δημόσιου χώρου όταν αυτός απλόχερα προσφέρεται στους πολίτες. Ένας περίπατος μια διαδρομή μια βόλτα με το ποδήλατο και γιατί όχι μια όμορφη συζήτηση στην καρδία της παραγωγής ιδεών και Τέχνης.
“Η ύπαρξη υφιστάμενων κτιρίων εκπαίδευσης επηρέασε και προσάρμοσε την επίλυση της μελέτης”.
Το κλίμα
Το κλίμα της Φλώρινας επηρεάζεται από τη γεωγραφική και υψομετρική θέση της περιοχής. Οι δυο αυτοί παράγοντες σε συνδυασμό με τους ορεινούς όγκους και την ύπαρξη των λιμνών στις Πρέσπες και στο Αμύνταιο, καθορίζουν το ηπειρωτικό κλίμα με τους χαρακτηριστικούς ψυχρούς χειμώνες με την έντονη χιονόπτωση.
Με μέση ετήσια θερμοκρασία τους 11,5° C, γίνεται λόγος για ένα απο τα ψυχρότερα κλίματα της Ελλάδας αν όχι το πιό ψυχρό, συνθήκη που καθιστά σαφές το γεγονός οτι οι κλιματολογικές της ιδιαιτερότητες δεν μπορούν παρά να ληφθούν σοβαρά υπόψιν και να μετατραπούν σε παράμετρο που θα επηρεάσει το σχεδιαστικό εργαλείο.
Οι τρεις συνισταμένες διατηρούν τα εξατομικευμένα χαρακτηριστικά τους αλλά παράλληλα αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Η μια τροφοδοτεί και διαμορφώνει την άλλη.
Η αφήγηση της εγκατάστασης
Αρχιτεκτονικός Σχεδιασμός – Χωροθέτηση
Το κτιριακό συγκρότημα χωροθετείται σε οικόπεδο με χαλαρό εδαφικό σχηµατισµό και με ελάχιστες υψομετρικές διαφορές. Χαρακτηρίζεται από πολύ ήπιο ανάγλυφο, με γενική κλίση προς τα ανατολικά και υψόμετρο που κυμαίνεται περί τα 620 μέτρα.
Η κλίση του γηπέδου είναι της τάξης του 1-1,5%, ως εκ τούτου θεωρείται ιδιαίτερα ομαλή. Το γήπεδο μελέτης έχει σχήμα ορθογώνιο με συνολικό εμβαδόν 8.268 τ.μ. και εντάσσεται στην ευρύτερη περιοχή που καταλαμβάνει το οικόπεδο ιδιοκτησίας του Πανεπιστημίου.
“Το κτιριακό συγκρότημα διατάσσεται κατά μήκος του άξονα Ανατολής – Δύσης με σκοπό μεγάλος αριθμός αιθουσών να έχει μεσημβρινό προσανατολισμό”.
Ο άξονας Βορρά – Νότου φιλοξενεί επίσης κτιριακόυς όγκους. Τους δυο άξονες διακόπτουν ελεύθερες οριζόντιες ζώνες που εκτονώνονται στα όρια του οικοπέδου και εξυπηρετούν την κίνηση.
Το κτιριακό συγκρότημα
Το κτιριακό συγκρότημα διασπάται σε τέσσερις όγκους με κυρίαρχο το κτίριο που χωροθετείται σχεδόν κεντροβαρικά στο οικόπεδο προς νότο.
“Το βασικό κτίριο αναπτύσσεται σε τέσσερα επίπεδα περιμετρικά ενός αίθριου”.
Προς τα δυτικά χωροθετούνται δυο κτιριακές μονάδες εργαστηρίων και βορειοδυτικά η κτιριακή μονάδα που φιλοξενεί το διοικητικό προσωπικό. Σημαντική σχεδιαστική χειρονομία στην συνολική αρχιτεκτονικη σύνθεση, η στεγασμένη διαδρομή που γραμμικά και σημειολογικά ενοποιεί τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις με τις προτεινόμενες.
Κεντρικό κτίριο
Ο βασικός – κεντρικός κορμός του συγκροτήματος είναι ένα ορθογωνικής κάτοψης κτίριο που αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα πλέον του ισογείου. Χαμηλότερα αυτού διαμορφώνεται υπόγειος χώρος χιλίων τετραγωνικών μέτρων.
Πρώτο κυρίαρχο στοιχείο στο κεντρικό κτίριο η ύπαρξη αίθριου. Τοποθετείται στο κέντρο του κτιρίου και γύρω από αυτό αναπτύσσονται οι χώροι διδασκαλίας καθώς και οι χώροι δημοσίων δραστηριοτήτων.
Δεύτερο κυρίαρχο στοιχείο η παρέκκλιση από τον άξονα ισορροπίας και η δημιουργία χαρακτηριστικής συστροφής του πρώτου και του δεύτερου ορόφου.
Επίπεδο -1 (-2,70μ.)
2,70 μέτρα χαμηλότερα από τη στάθμη του ισογείου κατασκευάζεται υπόγειος χώρος που φιλοξενεί είκοσι δύο θέσεις στάθμευσης (αθροιστικά με τις δέκα πέντε υπαίθριες σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία / 22+15=37) και τον χώρο του μηχανοστασίου.
Η πρόσβαση στον υπόγειο χώρο επιτυγχάνεται από κεκλιμένη ράμπα στην Βόρεια πλευρά του οικοπέδου. Η κλίση της ράμπας είναι της τάξης του 5%. Τα περιμετρικά τοιχεία του υπογείου ενισχυμένα, πλάτους 0,40 μέτρα.
Γίνεται προσπάθεια στεγανοποίησης του χώρου για τυχόν προβλήματα που μπορούν να δημιουργηθούν από τον υδροφόρο ορίζοντα. Η πρόσβαση από το ισόγειο επιτυγχάνεται με δυο τρόπους σε κατακόρυφο άξονα, με κλιμακοστάσιο πλάτους 3,00 μέτρων και με χρήση δυο ανελκυστήρων.
Επίπεδο 0 – 0,85μ.
Στο επίπεδο του ισογείου χωροθετείται μεγάλος αριθμός χώρων. Η κεντρική είσοδος τοποθετείται στα δυτικά. Διαμορφώνεται διαδρομή στα σύνορα των υφιστάμενων κτιρίων και στα προτεινόμενα, ακολουθώντας την, θα συναντήσουμε το κεντρικό κτίριο όπου στο επίπεδο του ισογείου στον ίδιο όγκο πέραν του στατικού κανάβου που διαμορφώνει πιλοτή, θα βρούμε δυο ορθογωνικούς όγκους.
Ο πρώτος φιλοξενεί την υποδοχή της σχολής, τον χώρο της γραμματείας και νότια αυτού σχεδιάζονται αυτόνομες μονάδες όπου στεγάζονται: ο χώρος συσκέψεων και το γραφείο του προέδρου.
“Ενδιάμεσα αυτών, συναντάει κανείς και έναν τρίτο, αυτόν του γραφείου συλλόγου των φοιτητών. Τέλος τοποθετείται χώρος w.c.(και θέση w.c. ΑΜΕΑ)”.
Από τον ορθογώνιο αυτό όγκο επιτυγχάνεται και η κατακόρυφη επικοινωνία του κτιρίου καθώς σε αυτόν ενεργοποιείται η βασική είσοδος στον χώρο. Δυο κλιμακοστάσια πλάτους 2,50 μέτρων έκαστο και δύο υδραυλικοί ανελκυστήρες που τηρούν πιστά τις προδιαγραφές εύκολης πρόσβασης για άτομα με ειδικές ανάγκες, μεταβιβάζουν την κίνηση στα ψηλότερα επίπεδα.
Στον δεύτερο ορθογωνικό όγκο της πιλοτής προς τα ανατολικά, χωροθετείται τμήμα από τον κορμό του κτιριολογικού της σχολής. Συγκεκριμένα την αίθουσα performanceμε το χαρακτηριστικό ξύλινο δάπεδο και τους απαραίτητους χώρους αποδυτηρίων και στάσης.
Φροντίζεται στην μία από τις τέσσερις πλευρές που διαμορφώνουν τον κυρίως χώρο να μην τοποθετηθούν ανοίγματα ώστε να διευκολυνθεί η τοποθέτηση καθρεφτών. Προβλέπεται και αποθηκευτικός χώρος.
Ακολουθεί το εργαστήριο διακοσμητικής με τον δικό του αποθηκευτικό χώρο και τους δικούς του υγρούς χώρους με νιπτήρες. Σχεδιάζεται χώρος οργάνωσης εργαλειοθήκης και τοποθετούνται μεγάλοι πάγκοι εργασίας ώστε να εξυπηρετούνται οι ομάδες των φοιτητών.
«Τρίτος και τελευταίος χώρος στην σειρά στον ίδιο ορθογωνικό όγκο οι δυο αίθουσες σεμιναρίων χωρητικότητας τριάντα ατόμων εκάστη».
Η κάθε μια από τις τέσσερις προαναφερθείσες αίθουσες και εργαστήρια διατηρούν αύτονομη είσοδο – έξοδο.
Ο όγκος αυτός με την τετραπλή διαίρεση χώρων, βρίσκεται ψηλότερα κατά 0,85 μ από το διαμορφωμένο έδαφος, δημιουργώντας πλατφόρμα με αναβαθμούς και ράμπες στον υπαίθριο – δημόσιο χώρο.
Η πλατφόρμα σχεδιάζεται ώστε να εξυπηρετεί σημεία στάσης, ένα είδος ευρύτερης κερκίδας που εκτονώνεται στον ισοπεδωμένο και διαμορφωμένο χώρο της δημόσιας πλατείας με σκοπό της χρήση της ως υπαίθριου αμφιθέατρου δραστηριοτήτων, διατηρώντας την άρρηκτη σχέση με το κτιριακό συγκρότημα.
“Οι δύο αυτόνομοι και συνάμα ενσωματωμένοι όγκοι συστήνουν το επίπεδο του ισογείου του κεντρικού κτιρίου”.
Παραμένοντας στο ίδιο επίπεδο μεταφερόμενοι προς τα ανατολικά θα συναντήσουμε την ορθογωνική επίσης κάτοψης μονάδα. Η μονάδα αύτη σχεδόν μονολιθική, φιλοξενεί δυο εργαστήρια. Το εργαστήριο μετάλλου και το εργαστήριο γλυπτικής της κατεύθυνσης.
Εργαστήριο μετάλλου
Ο βασικός χώρος εργασίας διαμορφώνεται από πάγκους συνεργασίας για ομάδες φοιτητών καθώς και διαμορφωμένους χώρους αποθήκευσης εργαλείων. Υπάρχει βοηθητικός χώρος εργαστηρίου και βοηθητικό w.c..
Ενδιάμεσα των δυο εργαστηρίων σχεδιάζεται κοινή ζώνη με χώρους νιπτήρων και αποθηκευτική εργαλειοθήκη, την ενδιάμεση ζώνη μπορούν να χρησιμοποιήσουν ταυτόγχρονα οι χρήστες των δυο εργαστηρίων.
Εργαστήριο γλυπτικής κατεύθυνσης
Στο συγκεκριμενο εργαστήριο το ελεύθερο ύψος είναι το ζητούμενο. Δημιουργείται ο κατάλληλος χώρος για τριάντα θέσεις εργασίας γλυπτικης. Στον ευρύτερο χώρο φροντίζεται επίσης να υπάρχει βοηθητικός – αποθηκευτικός χώρος έργων. Στον χώρο η συνθήκη χρήσης τη κοινής βοηθητικής ζώνης ισχύει ομοίως.
“Και τα δυο εργαστήρια διαθέτουν τα απαιτούμενα ανοίγματα για επαρκή φυσικό φωτισμό και αερισμό καθώς επίσης και τις κατάλληλες εισόδους – εξόδους”.
Στο σύνολο τους οι δυο ισόγειες μονάδες εργαστηρίων επιλεγόνται σκόπιμα να παραμείνουν στο επίπεδο 0 και σε άμεση σχέση με τους οδικούς άξονες. Η χρήση των εργαστηρίων αυτών απαιτεί φορτοεκφόρτωση βαρέων υλικών και πρώτων υλών, οπότε ο συσχετισμός με εύκολη πρόσβαση, κρίνεται απαραίτητος.
“Η αποφυγή όχλησης από τους ήχους των εργαστηρίων και η αποφυγή ανύψωσης μεγάλου όγκου και βάρους υλικών, βασικός στόχος του σχεδιασμού”.
Προς Βορρά και σε άμεση σχέση με το δίδυμο εργαστηρίων της προηγούμενης μονάδας, χωροθετείται μια δεύτερη κάτω από την στέγη της οποίας διαιρούνται τρία εργαστήρια. Το εργαστήριο γλυπτικής του κύκλου, το εργαστήριο του ξύλου και τέλος το εργαστήριο γυψοτεχνίας.
Εργαστήριο γλυπτικής κύκλου
Η σχεδιαστική επίλυση που ακολουθήθηκε στο εργαστήριο γλυπτικής κατεύθυνσης εφαρμόζεται όμοια με του κύκλου με μόνη διαφοροποίηση αυτή του αριθμού θέσεων εργασίας σε είκοσι πέντε.
Εργαστήριο ξύλου
Στο κέντρο της σύνθεσης των τριών αυτών εργαστηρίων βρίσκουμε το εργαστήριο ξύλου με τους πάγκους εργασίας και τους χώρους αποθήκευσης εργαλείων.
Εργαστήριο γυψοτεχνίας
Διαμορφώνεται χώρος για είκοσι φοιτητές που θα χρησιμοποιούν τον χώρο με την γνωστή πλέον ενδιάμεση επικοινωνία των βοηθητικών χώρων και των αυτόνομων αποθηκευτικών μονάδων. Συγκεκριμένα στο εργαστήριο αυτό σχεδιάζεται χώρος για φούρνο, εκμαγείο και χυτήριο.
Στην απόφαση να τοποθετηθούν σε άμεση γειτνίαση οι χώροι των παραπάνω εργαστηρίων, συνετέλεσε η παραδοχή ότι τα εν λόγω εργαστήρια μπορούν να χαρακτηριστούν και υποστηριζόμενα εργαστήρια, υπό το πρίσμα του γεγονότος ότι η χρήση του ενός υλικού, προϋποθέτει σε ορισμένες περιπτώσεις την χρήση του άλλου υλικού, που χρησιμοποιείται στην γειτονική αίθουσα.
Στα πλαίσια της εν δυνάμει αυτής συνεργασίας, τα πέντε αυτά αλληλένδετα κατά μία έννοια, εργαστήρια, καταλαμβάνουν την αντίστοιχη θέση συσχετισμού στην συνθετική πρόταση.
Βορειοδυτικά χωροθετείται η μεγάλη διώροφη ορθογωνικής κάτοψης μονάδα με γραφεία για το διοικητικό προσωπικό. Στην νοητή γραμμική προέκταση της τριπλέτας εργαστηρίων γλυπτικής-ξύλου-γυψοτεχνίας της δεύτερης κτιριακής μονάδας, σχεδιάζεται η τρίτη και τελευταία περιφερειακή μονάδα η οποία μαζί με τις προηγούμενες δύο λειτουργούν ως δορυφόροι του βασικού κτιριακού όγκου.
“Σε αντίθεση με τις άλλες δύο, αυτή αναπτύσσεται σε δύο ορόφους”.
Στο ισόγειο στα δυο αντιδιαμετρικά άκρα της μακροσκελούς μονάδας, θα συναντήσουμε δύο αίθουσες διδασκαλίας χωρητικότητας τριάντα ατόμων η κάθε μία. Προς το κέντρο της σύνθεσης θα βρούμε τα γραφεία διδακτικού προσωπικού που αριθμούν τους πέντε χώρους με χρήση δύο ατόμων ανά μονάδα χώρου.
“Επιπλέον στο ίδιο επίπεδο τοποθετούνται δέκα χώροι γραφείων μελών δεπ με χρήση ενός ατόμου ανά χώρο”.
Ψηλότερα στον πρώτο όροφο τοποθετούνται πέντε όμοιοι χώροι γραφείων εκ των οποίων οι τέσσερις χρησιμοποιούνται από πενταμελή εργαστηριακό προσωπικό (γραφεία ετεπ, εεδιπ), ο πέμπτος χώρος συμπληρώνει τον διαμορφωμένο χώρο φιλοξενούμενων γραφείων (residence). Στο επίπεδο αυτό προστίθεται αίθουσα συγκεντρώσεων, βοηθητικό κουζίνα όπως και στο ισόγειο και τέλος χώρος στάσης και w.c..
Επίπεδο 1 (+5.30μ.)
Στο ενδιάμεσο επίπεδο του βασικού κτιρίου, επιλέγεται να χωροθετηθούν οι δημόσιες χρήσεις του συγκροτήματος. Κυρίαρχο ρόλο στον χώρο καταλαμβάνει το αμφιθέατρο διακοσίων θέσων. Αντίστοιχα σημαντικό ρόλο καταλαμβάνουν οι δύο πρισματικοί ελεύθεροι προς διαμόρφωση διαδραστικοί χώροι (εκθέσεις, εκδηλώσεις κτλ).
Στην περιοχή που χωροθετείται η κατακόρυφη επικοινωνία του κτιρίου χωροθετούνται τέσσερις χώροι, δύο στο ίδιο επίπεδο και δύο ψηλότερα.
Οι χώροι αυτοί αντιστοιχούν στην αίθουσα συνεδριάσεων, στο θάλαμο μεταφραστών και ήχου στο χαμηλότερο επίπεδο και στο γραφείο δικτύου και βοηθητικού χώρου ψηλότερα.
Τέλος στο επίπεδο αυτό υπάρχει κυλικείο με δυναμική καθισμάτων τριάντα θέσεων και χώροι υγιεινής. Στο επίπεδο αυτό στις παριές του αίθριου τοποθετούνται κλιμακοστάσια για πρόσβαση στο δεύτερο και τελευταίο επίπεδο.
Επίπεδο 2 (+10.00μ.)
Στο επίπεδο αυτό επιλέγεται να χωροθετηθεί ο μεγαλύτερος αριθμός αιθουσών που συγκροτούν το κτιριολογικό πρόγραμμα της Σχολής. Στις δυο στενές πλευρές του ορθογωνικού όγκου αριθμούν πέντε αίθουσες.
Δύο εργαστηρίου ζωγραφικής κύκλουτριάντα θέσεων έκαστο και τρείς εργαστηρίου ζωγραφικής κατεύθυνσης, χωρητικότητας σαράντα πέντε θέσεων το κάθε ένα.
Όλα τα σύνοδα βοηθητικά στοιχεία που συγκροτούν τις αίθουσες φροντίζεται να υπάρχουν και σε αυτές τις περιπτώσεις. Στις δύο μεγαλύτερες πλευρές που συγκροτούν τον ορθογωνικής κάτοψης χώρο, τοποθετούνται εκατέρωθεν του αίθριου αίθουσα σχεδίου που αναπτύσσεται σε δυο επίπεδα (πατάρι) ογδόντα πέντε θέσεων και εργαστήριο υπολογιστών σαράντα σταθμών.
Ενδιάμεσα των χωροθετημένων αιθουσών εκτονώνονται δύο άξονες – ζώνες στάσης, οι οποίες προστίθενται στα σημεία στάσης στις πλευρές του αίθριου. Προβλέπονται επίσης χώροι υγιεινής.
Μορφολογία και υλικότητα
Τον βασικό κτιριακό όγκο στεγάζουν δύο μεγάλες επιμήκεις μονόκλινες στέγες και δύο μικρότερες επίσης μονόκλινες στέγες στην στενή πλευρά του ορθογώνιου όγκου. Και στις τέσσερις περιπτώσεις η κλίση είναι προς το εσωτερικό του αίθριου.
Για την καλύτερη διαχείριση του φωτός η υλικότητα της οροφής αλλάζει εν μέρη και οι κλίσεις της φιλοξενούν συστήματα ενεργητικού φυσικού φωτισμού (suntracker).
“Περιμετρικά αυτής στις επιφάνειες των όψεων προβλέπονται ικανά ανοίγματα ώστε να εξασφαλίζεται φυσικός φωτισμός και αερισμός στην επισκέψιμη στέγη”.
Μονοκλινείς επιμήκεις στέγες επιλέγονται και για τα τρία περιφερειακά κτίρια. Το υλικό κατασκευής των στεγών στο σύνολο τους είναι κατά βάση το οπλισμένο σκυρόδεμα.
Κύριο υλικό κατασκευής των κτιριακών όγκων είναι το ινοπλισμένο σκυρόδεμα το οποίο συμπληρώνεται από την χρήση κουφωμάτων με μεγάλα ανοίγματα και σημειακά μεταλλικά στοιχεία.
Στο εσωτερικό των κτιρίων στην συνολική αίσθηση των χώρων συμμετέχουν η χρήση εναλλαγής θερμού και ψυχρού χρώματος βιομηχανικών δαπέδων, το φυσικό ξύλο (εσωτερικά κουφώματα, κινητός εξοπλισμός, πάγκοι), η αδρή και δωρική αισθητική του εμφανούς σκυροδέματος κυρίως στις τοιχοποιίες, η διαφάνεια υπό την μορφή υαλοπινάκων, η χρήση σκουρόχρωμου μετάλλου σε μεικτή κατασκευή με λευκό μάρμαρο στην κατασκευή των κλιμακοστασίων, οι επίπεδες ηχοαπορροφητικές οροφές σε ανοιχτές αποχρώσεις και οι χώροι υγιεινής καλύπτονται με κεραμικά πλακίδια ανοιχτού χρώματος.
“Οι όψεις διαμορφώνονται από έγχρωμα κουφώματα (μαύρα) και την αίσθηση που αποτυπώνει η υφή του εμφανούς σκυροδέματος”.
Μία σημαντική παράμετρος που συμπεριλήφθηκε στον σχεδιασμό στα πλαίσια της επίτευξης ενός θερμομονωτικού μανδύα είναι η τοποθέτηση κουφωμάτων τριπλού υαλοπίνακα (σε ορισμένα σημεία διπλού). Ο σκιασμός των όψεων επιτυγχάνεται με μεταλλικά πτυσσόμενα σκίαστρα που τοποθετούνται ανάλογα.
Την σύνθεση ολοκληρώνουν οι εξωτερικά υπαίθριοι κοινόχρηστοι χώροι, με διαμορφωμένες επιφάνειες πρασίνου, σημεία στάσης με αστικό εξοπλισμό μεικτής κατασκευής ινοπλισμένου σκυροδέματος και ξύλου, δάπεδα εξωτερικών χώρων, χυτού βοτσαλωτού σε απόδοση δύο αποχρώσεων (όπως εμφανίζονται διαμορφωμένα στο τοπογραφικό), πέραν των οδικών αξόνων.
Βιοκλιματικός σχεδιασμός
Οι παράμετροι μου μελετήθηκαν στα πλαίσια του βιοκλιματικού σχεδιασμού ώστε να βελτιστοποιηθούν και να αξιοποιηθούν ανάλογα είναι:
“(Επιμέρους ανάλυση παρατίθεται στο παράρτημα των ηλεκρομηχανολογικών.)”
Ο προσανατολισμός
Ο ηλιασμός και ηλιοπροστασία
Η εσωτερική δομή του βασικού συγκροτήματος με την προσθήκη αίθριου και τον φυσικό φωτισμό εσωτερικών περιοχών της ορθογωνικής κάτοψης
Ο διαμπερής φυσικός αερισμός
Η επιλογή κατάλληλων τύπων εξωτερικών κουφωμάτων και συστήματος υαλοπινάκων
Η μόνωση του περιβλήματος των κτιριακών όγκων
Βελτιστοποίηση του κλίματος του υπαίθριου χώρου
Επιλογή κατάλληλων φυτεύσεων
Συνδεσιμότητα παθητικού βιοκλιματικού σχεδιασμού με μηχανολογικές μελέτες που αφορούν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
Συλλογή ομβρίων υδάτων
Στόχος της ενσωμάτωσης των παραμέτρων η απόδοση ευχάριστης ατμόσφαιρας στο εσωτερικό των κτιρίων και η ενεργειακή αυτάρκεια με σκοπό την μείωση του οικολογικού αποτυπώματος του κτιρίου.
Το συγκρότημα μελετήθηκε επάνω σε στατικό κάνναβο 10,0 μ. × 10,0μ.. Ο φέρων οργανισμός είναι από οπλισμένο σκυρόδεμα σύμφωνα με τον κανονισμό και τις προδιαγραφές του νέου αντισεισμικού κανονισμού οπλισμένου σκυροδέματος με κυκλικής διατομής υποστηλώματα Φ60 τα οποία κατά περίπτωση μπορούν να προσαυξηθούν. Για την αύξηση της ακαμψίας του κτιρίου τοποθετούνται τοιχία 1,50 m × 0,40 m.
“Ο πυρήνας των τοιχίων εντοπίζεται στο επίπεδο του ισογείου στους δύο αντικριστούς ορθογωνικούς όγκους και διατρέχουν καθ’ ύψος το κτίριο”.
Ο δεύτερος πυρήνας τοιχίων εντοπίζεται περιμετρικά των υδραυλικών ανελκυστήρων. Οι πλάκες έχουν περιμετρικές ενισχυμένες ζώνες. Η αποφυγή δοκών με την χρήση ενισχυμένων ζωνών στις πλάκες επιτρέπει την ελεύθερη διαμόρφωση όψεων, τις ενοποιήσεις εσωτερικών χώρων με ενιαία οροφή και την ελεύθερη διέλευση μηχανολογικών εγκαταστάσεων. Το συγκρότημα χωρίζεται με αρμούς διαστολής.
Ο υπόγειος χώρος είναι σε περιορισμένη έκταση σε σχέση με το περίγραμμα του συγκροτήματος στην κύρια στάθμη. Στόχος η μείωση των εκσκαφών και της δαπάνης του έργου. Η θεμελίωση του κτιρίου θα κατασκευαστεί με πεδιλοδοκούς.
Ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις
Σημαντική παράμετρος στην εξοικονόμηση ενέργειας, η οποία συμπεριλήφθηκε στο σχεδιασμό, ήταν η δημιουργία ενός θερμομονωτικού μανδύα. Το κέλυφος μονώνεται εσωτερικά στο σύνολο του με πλάκες πετροβάμβακα, πάχους 10 εκ, και δείκτη θερμικής αγωγιμότητας λ=0,035 W/(m·K).
Στα σημεία όπου το δάπεδο έρχεται σε επαφή με το έδαφος και στην περίπτωση που τα τοιχία τυγχάνουν ίδιας τύχης, φροντίζεται να τοποθετηθεί στρώση 4εκ. εξηλασμένης πολυστερίνης με στόχο την προστασία σε υψηλές θερμοκρασίες.
Θέρμανση – ψύξη
Στα πλαίσια παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας συμμετέχει το σύστημα γεωθερμίας με οριζόντιους γεωενναλάκτες οι οποίοι τοποθετούνται στην έκταση του περιβάλλοντος χώρου.
Το σύστημα γεωθερμίας εκμεταλλεύεται τις θερμές εδαφικές μάζες τόσο του εδάφους όσο και των υπόγειων υδάτων και δια μέσου των αντλιών θερμότητας καλύπτονται ο ανάγκες του κτιριακού συγκροτήματος σε ψυξη και θέρμανση.
Στις αίθουσες και στα γραφεία οι ανάγκες αυτές καλύπτονται μέσω συστημάτων μεταφοράς θερμότητας με ανεμιστήρα (fan-coils) οροφής ή τοίχου και τα οποία τροφοδοτούνται μέσω δισωλήνιου συστήματος από τις γεωθερμικές αντλίες.
Όσον αφορά το επίπεδο του δευτέρου ορόφου και τις αίθουσες του αμφιθεάτρου καθώς και τις πρισματικές αίθουσες εκδηλώσεων χρησιμοποιούνται κλιματιστικές μονάδες και μέσω αεραγωγών στην οροφή και χαμηλά γίνεται ο κλιματισμός τους.
Η ανεξαρτησία στα συστήματα ψύξης – θέρμανσης σύμφωνα με την χρήση του χώρου έχει στόχο τη μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας στη λειτουργία των γεωθερμικών αντλιών και των κυκλοφορητών.
Ανανέωση αέρα
Εσωτερικά ο κάθε χώρος διαθέτει διαφορετική λειτουργία με αποτέλεσμα να κυμαίνεται και η ισορροπία θέρμανσης – ψύξης. Για τον λόγο αυτό προτείνεται κεντρική μονάδα εξαερισμού με σύστημα ανάκτησης θερμότητας υψηλής απόδοσης και διατάξεις αυτοματισμών ελέγχου ώστε να διανέμεται σωστά ο νωπός αέρας και να ρυθμίζεται η ένταση της θερμοκρασίας κάθε χώρου. Τροφοδοτούνται επίσης από τις αντλίες θερμότητας.
Δεξαμενή συγκέντρωσης ομβρίων υδάτων
Σημαντικό στοιχείο η πρόβλεψη τοποθέτησης υπόγειας δεξαμενής κάτω από το επίπεδο του διαμορφωμένου ισογείου στην θέση του αίθριου. Το νερό από κατακόρυφες οδεύσεις από την στέγη οδηγείται στην δεξαμενή η οποία είναι επισκέψιμη από καταπακτή με μεταλλική σκάλα.
Η συλλογή του βρόχινου νερού και του νερού που προκύπτει από το λιώσιμο του χιονιού όπως αυτό προκείπτει από την εγκατάσταση των καλωδίων θερμότητας νορβηγικού τύπου που έχουν τοποθετηθεί στην επικλινή στέγη, καλύπτει ανάγκες του κτιριακού συγκροτήματος.
Νορβηγικό σύστημα
Το σύστημα θερμικών καλωδίων Νορβηγίας τοποθετείται στις στέγες του κτιριακού συγκροτήματος καθώς επίσης και στην υποδομή των οδικών αξόνων που διαμορφώνονται εντός γηπέδου της σχολής.
Στόχος στην πρώτη περίπτωση η αποφυγή συσσώρευσης φορτίου χιονιού στην στέγη και το άμεσο λιώσιμο του με την παράλληλη διοχέτευση του μέσω κατακόρυφων οδεύσεων στην ειδικά διαμορφωμένη υπόγεια δεξαμενή.
Στην περίπτωση των οδικών αξόνων θεωρείται σημαντική η σταθερή θερμοκρασία εξωτερικού δαπέδου και η αποφυγή και σε αυτη την περίπτωση η επίστρωση χιονιού προς διευκόλυνση των χρηστών.
Φωτοβολταϊκά συστήματα
Σημειακά στο κτίριο και σύμφωνα με τον προσανατολισμό έχουν τοποθετηθεί ειδικοί θερμομονωτικοί υαλοπίνακες που έχουν ενσωματωμένα φωτοβολταϊκά πλαίσια. Συγκεκριμένα επιλέγονται υαλοπίνακες με χαμηλό συντελεστή U με ενσωματωμένη μεμβράνη φωτοβολταϊκών κυψελών, σε πλαίσιο αλουμινίου με θερμοδιακοπή προς αποφυγή υγροποιήσεων και την επίτευξη ανάλογου συντελεστή θερμοπερατότητας.
Οι υαλοπίνακες είναι τριπλοί, χαμηλής εκπεμπτικότητας (low-e), με συντελεστή θερμοπερατότητας Ug=1,2 W/(m2·K). Στα συστήματα ενεργητικού φυσικού φωτισμού στέγης προτείνεται ενσωματωμένη αντίσταση για την αποφυγή δημιουργίας πάγου ή συσσώρευσης χιονιού.
Τέλος στους χώρους με νότιο προσανατολισμό το σύστημα υαλοπινάκων επιστρώνεται με αεροπήκτωμα, το οποίο εκτός από τις θερμομονωτικές του ιδιότητες, βοηθάει στη διάχυση του φωτός και στην αποφυγή της αντηλιάς εντός των αιθουσών, εξαλείφοντας έτσι την ανάγκη σκίασης
Φωτισμός
Στις στέγες επιλέγεται η τοποθέτηση του συστήματος ενεργητικού φυσικού φωτισμού (suntracker). Ειδικότερα στις αίθουσες σχεδίου είναι ιδιαίτερα σημαντικός ο σταθερός φωτισμός ο οποίος εξυπηρετεί και βοηθάει τους καλλιτέχνες στην σωστή απόδοση των έργων τους.
Τα πλεονεκτήματα που συγκεντρώνει το σύστημα ειναι: άριστη χρωματική απόδοση (συνεχές φάσμα) χωρίς αλλοίωση αποχρώσεων, το σύστημα είναι σχεδιασμένο να μεταφέρει πολλαπλασισμένο το φυσικό φώς αποφεύγοντας την είσοδο της θερμότητας, μείωση κόστους συντήρησης και σταθερός φωτισμός χωρίς τρεμόπαιγμα της φωτεινότητας.
Για τον υπόλοιπο φωτισμό των χώρων (όπου δεν είναι εφικτή η τοποθέτηση suntracker), χρησιμοποιούνται λαμπτήρες φωτοδιοδίων με στόχο την επίτευξη σωστής στάθμης φωτισμού.
Η χρήση λαμπτήρων φωτοδιοδίων εξοικονομεί ενέργεια στην κατανάλωση που αφορά τον φωτισμό που αγγίζει το 60% ποσοστό που ανεβαίνει αισθητά συνυπολογίζοντας τα λοιπά συστήματα φωτισμού.
Στοιχεία & Συντελεστές πρότασης:
Τίτλος διαγωνισμού:Ανέγερση κτιριακού συγκροτήματος της Σχολής Καλών Τεχνών στη Φλώρινα, Τύπος διαγωνισμού: Σύνθετος Ανοιχτός Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός Προσχεδίων, Διοργανώτρια αρχή: Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, Ομάδα μελέτης: Στέργιος Κύρκου – Ειρήνη Καστανίδου, Έτος διαγωνισμού: 2019