Ο πολυχώρος Gallariaβρίσκεται σε ένα μαγευτικό, παραθαλάσσιο τοπίο με πλούσια βλάστηση στην παλιά γαλαρία των τρένων, κάτω από το βυζαντινό κάστρο του Πλαταμώνα, μία περιοχή με ιστορία χιλιάδων χρόνων.
Η αρχιτεκτονική επέμβαση αφορά στη γαλαρία – στο ανοιχτό με αψίδες βόρειο τμήμα της σιδηροδρομικής γραμμής μέχρι το σημείο που αρχίζει το τούνελ, στον Πύργο – Πυροβολείο καθώς και στον ανοιχτό χώρο γύρω από αυτήν.
Η γραμμή, ο πύργος, η γαλαρία αποτελούν χαρακτηριστικό δείγμα Νεώτερης Βιομηχανικής Αρχιτεκτονικής, χαρακτηρίζονται ως μνημεία σύμφωνα με το Φ.Ε.Κ. 358/Β΄/21-3-2005 και προστατεύονται από την Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων Κεντρικής Μακεδονίας καθώς και από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πιερίας.
Η ιστορία
Η γαλαρία της σιδηροδρομικής γραμμής κατασκευάστηκε από γαλλική εταιρεία το 1916 μ.Χ. με σκοπό να συνενώσει την απελευθερωμένη Μακεδονία με την υπόλοιπη Ελλάδα. Το τρένο ήταν ο μόνος τρόπος σύνδεσης της Κεντρικής Ελλάδας με την υπόλοιπη Ευρώπη άρα και μετακίνησης πληθυσμών και εμπορευμάτων, καθώς το οδικό δίκτυο ήταν ανύπαρκτο.
Στη συνέχεια, το 1940 μ.Χ. κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου κατασκευάστηκε το πυροβολείο – πύργος μπροστά από την γαλαρία για να ελέγχει το εξαιρετικά στρατηγικής σημασίας πέρασμα.
Γαλαρία και πύργος αγκάλιαζαν την θάλασσα σε μία απίστευτης ομορφιάς τοποθεσία και συντρόφευαν τους ταξιδιώτες του τρένου ως το 2004 μ. Χ. όπου και εγκαταλείφτηκε λόγω της Νέας Σιδηροδρομικής Γραμμής και του τούνελ του Πλαταμώνα που κατασκευάστηκαν.
Πρόταση – Κατασκευή
Έμπνευση για τον σχεδιασμό του Gallaria αποτελεί η αύρα του χώρου, ο ήχος του τρένου, η αμαξοστοιχία, οι μαυρισμένοι τοίχοι, η κίνηση των βαγονιών. Η μελέτη επικεντρώνεται στην αφήγηση της ιστορίας του μνημείου μέσω μιας έκθεσης που φιλοξενείται ανάμεσα σε βαγόνια που ουσιαστικά «σύρονται» στις υπάρχουσες γραμμές καθιστώντας έτσι την αρχιτεκτονική επέμβαση ανά πάσα στιγμή αναστρέψιμη.
Με αυτόν τρόπο στο εσωτερικό της γαλαρίας προκύπτουν τέσσερεις (4) κατασκευές που θυμίζουν εμπορικά βαγόνια τρένου του περασμένου αιώνα, με μεταλλικό σκελετό και επενδυμένα με ξύλο, εδραιωμένα στις υπάρχουσες σιδερένιες ράγες φιλοξενώντας τις χρήσεις των BAR, των βοηθητικών χώρων και των WC.
Για την προστασία των παλιών σιδερένιων γραμμών δημιουργείται ένα υπερυψωμένο δάπεδο, στηριζόμενο σε μεταλλικό σκελετό, το οποίο σημειακά γίνεται γυάλινο για την θέαση τους με διακριτικό φωτισμό.
Στον πέτρινο τοίχο της σήραγγας ξεδιπλώνεται μόνιμα η φωτογραφική ιστορία του μνημείου, των τρένων, του ΟΣΕ και της γύρω περιοχής με αποτέλεσμα ο χώρος να μεταμορφώνεται σε χώρο πολιτισμού και αναψυχής.
Ταυτόχρονα δίνεται έμφαση στον βιομηχανικό χαρακτήρα του μνημείου με την επιλογή σιδερένιων κουφωμάτων, στο γκρι χρώμα του γραφίτη, σε όλα τα αψιδωτά ανοίγματα που ανοίγουν με κατασκευές υαλοκουρτινών, αφήνοντας το μνημείο ανοιχτό στο μεγαλύτερο κομμάτι του.
Σημειώνεται επίσης ότι μεγάλο μέρος των κατασκευών που αφορούν σε έπιπλα και φωτιστικά έγιναν αποκλειστικά από τους μελετητές με σκοπό τον σεβασμό της αυθεντικότητας του μνημείου.
Το τέλος της γαλαρίας οδηγεί στην αρχή του σκοτεινού τμήματος του τούνελ, όπου και αφήνεται είσοδος για ελεύθερη πρόσβαση περιπατητών μέχρι και τον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό του Πλαταμώνα, μία διαδρομή που για χρόνια μαγεύει τους επισκέπτες.
Ο πύργος συντηρείται, εξωτερικά πλαισιώνεται από χώρους πρασίνου και αναδεικνύεται το ανάγλυφο της πέτρας του μέσω νυχτερινού φωτισμού. Εσωτερικά δημιουργούνται δύο εκθεσιακοί χώροι σε διάταξη Π πάνω σε μια αυτοφερόμενη μεταλλική κατασκευή, η οποία δεν επιβαρύνει τον φέροντα οργανισμό του πύργου. Οι οπτικές φυγές μέσω των υπαρχόντων ανοιγμάτων προς τη θάλασσα και μέσω skylight προς τον ουρανό καθιστούν την εμπειρία επίσκεψης της έκθεσης μοναδική.
Ο εξωτερικός χώρος διαμορφώνεται τόσο για την εξυπηρέτηση των λειτουργικών αναγκών όσο και για την διατήρηση του φυσικού κάλλους. Τα υλικά επίστρωσης επιλέγονται με βάση το ύφος του χώρου, το χρώμα, και την υφή.
Τοίχοι με σαρζανέτ, βοτσαλωτά χυτά δάπεδα, ήπιες βαθμίδες, φυτά που φύονται στην γύρω περιοχή και διακριτικός φωτισμός συντελούν στην προσπάθεια ανάδειξης του γενικού τοπίου χωρίς δραματικές χειρονομίες που θα αλλοίωναν τον χαρακτήρα του.
Ο πολυχώρος Gallaria συμβάλλειμοναδικά στην αναβάθμιση της πολιτιστικής και τουριστικής δράσης της Πιερίας ξαναζωντανεύοντας ταυτόχρονα την παλιά αίγλη του μνημείου.