Το INTENSSS-PA στοχεύει στην ανάπτυξη και εφαρμογή μιας προσέγγισης για την ενίσχυση ικανοτήτων σε σχέση με τον ολοκληρωμένο βιώσιμο ενεργειακό σχεδιασμό, τόσο σε θεσμικό, όσο και σε ατομικό επίπεδο. Σκοπός του έργου είναι η παροχή υποστήριξης προς φορείς της δημόσιας διοίκησης και κοινωνικούς εταίρους για την είσοδό τους σε μια νέα εποχή ενεργειακού σχεδιασμού μέσα από μια συμμετοχική, πολυεπίπεδη και διεπιστημονική διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Για την υλοποίηση αυτής της προσέγγισης υιοθετήθηκε η έννοια του Living Lab (LL). Στο πλαίσιο του INTENSSS-PA, ένα Περιφερειακό LL (RLL) νοείται ως μία σύμπραξη πολιτών – δημόσιων φορέων – ιδιωτικών φορέων, όπου όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη εργάζονται από κοινού για να δημιουργήσουν, να πειραματιστούν και να αξιολογήσουν νέες καινοτόμες προσεγγίσεις σε τεχνικό, οργανωτικό και θεσμικό επίπεδο σχετικά με τον βιώσιμο ολοκληρωμένο ενεργειακό σχεδιασμό.
1) Κεντρικό Ζήτημα
Βασικό ζήτημα για το RLL στο πλαίσιο του INTENSSS-PA στην Καρδίτσα είναι η ενεργειακή εκμετάλλευση της βιομάζας. Στόχος είναι να οικοδομηθεί ένα βιώσιμο στρατηγικό ενεργειακό σχέδιο, σύμφωνα με το όραμα της περιοχήςγια τη συνολική διαχείριση της βιομάζας, διευκολύνοντας τη συμμετοχή διαφόρων εταίρων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και επικεντρώνοντας την προσπάθεια σχεδιασμού στην παρούσα ώριμη κοινωνικοοικονομική κατάσταση.
2) Το πλαίσιο
Η Περιφερειακή Ενότητα Καρδίτσας έχει σημαντικούς πόρους βιομάζας και γεωμορφολογία που ευνοεί την ενεργειακή της αξιοποίηση. Συγκεκριμένα, η ομοιόμορφη κατανομή των ορεινών και πεδινών περιοχών επιτρέπει την εκμετάλλευση, τόσο της δασικής, όσο και της γεωργικής βιομάζας.
Το ενεργειακό σύστημα της Καρδίτσας στερείται εγχώριων πόρων από ορυκτά καύσιμα, οπότε οι ΑΠΕ έχουν μεγάλη σημασία για την υποστήριξη της τοπικής οικονομίας και της κοινωνίας, θέτοντας την ανάγκη για ταχεία μετάβαση προς την αξιοποίησή τους.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι η Καρδίτσα παρουσιάζει το δεύτερο χαμηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στη χώρα, υψηλό ποσοστό ανεργίας, πολλές μειούμενες παραγωγικές δραστηριότητες, συρρίκνωση του πληθυσμού κλπ., είναι επιτακτική ανάγκη οι ενεργειακές επενδύσεις να έχουν υψηλό κοινωνικοοικονομικό όφελος για να αντισταθμίσουν τις συνέπειες των ανωτέρω.
Η ΠΕ Καρδίτσας είναι πρωτοπόρος στην ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας στην Ελλάδα και η τοπική κοινωνία είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένη με αυτόν τον συγκεκριμένο πόρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πρώτος ενεργειακός συνεταιρισμός στην Ελλάδα, η Ενεργειακή Συνεταιριστική Εταιρεία Καρδίτσας (ΕΣΕΚ), ιδρύθηκε το 2010 στην Καρδίτσα, συγκεντρώνοντας 350 μέλη από την τοπική κοινωνία.
Το πρωταρχικό καθήκον του RLL της Καρδίτσας για την από κοινού ανάπτυξη του ενεργειακού σχεδίου ήταν να προετοιμάσει ένα όραμα για την περιοχή. Το όραμα συν-διαμορφώθηκε μέσα στο RLL, ξεκινώντας με τη διεξαγωγή έρευνας πεδίου μεταξύ των εταίρων.
Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας, σχηματίστηκαν τρία εναλλακτικά σενάρια για το μελλοντικό ενεργειακό σύστημα της Καρδίτσας:
κοινωνικό σενάριο (ο κοινωνικοοικονομικός παράγων είναι ο πρωταρχικός στόχος).
«πράσινο» σενάριο (η προστασία του περιβάλλοντος είναι ο πρωταρχικός στόχος).
επιχειρηματικό σενάριο (η παραγωγή ΑΠΕ είναι ο πρωταρχικός στόχος).
Πραγματοποιήθηκαν 7 συνεδριάσεις του RLL, όπου 35 διαφορετικοί συμμετέχοντες εκπροσωπούσαν 17 ενδιαφερόμενους, 4 εκπαιδευτικές συνεδριάσεις για τον Ολοκληρωμένο Βιώσιμο Ενεργειακό Σχεδιασμό (συγκεντρώνοντας 160 συμμετέχοντες), μια σύντομη έρευνα βασισμένη σε ερωτηματολόγιο για την ανάπτυξη του ενεργειακού σχεδίου, θεματικές συναντήσεις με τους ενδιαφερόμενους σχετικά με τη βιομάζα (3 συναντήσεις και προσωπική συνέντευξη εμπειρογνωμόνων), ανοιχτές εκδηλώσεις για ΑΠΕ (2 συνεδριάσεις) και διάφορες δραστηριότητες επικοινωνίας.
4) Προστιθέμενη αξία
Το RLL, τόσο ως προσέγγιση, όσο και ως περιβάλλον παρέχει ένα ουσιαστικό και εποικοδομητικό πλαίσιο για την περιφερειακή ανάπτυξη και την ενεργειακή μετάβαση, όπου διάφοροι φορείς και επίπεδα διακυβέρνησης συνεργάζονται για την αναζήτηση κοινά συμφωνημένου οράματος και στόχων. Η περίπτωση της Καρδίτσας αποδεικνύει σαφώς την αναγκαιότητα αυτής της προσέγγισης, λαμβάνοντας υπ’ όψιν το ξεπερασμένο και πολύπλοκο νομοθετικό πλαίσιο, καθώς και την έλλειψη πολιτικών και χρηματοδοτικών μέσων για την επίτευξη ολοκληρωμένου ενεργειακού προγραμματισμού.
Η προστιθέμενη αξία της συναπόφασης σε περιβάλλον ζωντανού εργαστηρίου, αναγνωρίστηκε και εκτιμάται από τους περιφερειακούς – τοπικούς εταίρους στην Καρδίτσα, γεγονός που σημαίνει ότι η βασική ομάδα εμπλεκόμενων φορέων είναι πιθανό να υποστηρίξει και να συνεχίσει να συμμετέχει στο RLL και πέραν του έργου INTENSSS-PA.
Το INTENSSS-PA είναι ένα πρωτοποριακό και καινοτόμο έργο που υλοποιείται από 17 εταίρους 7 διαφορετικών χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα HORIZON 2020. Συντονιστής εταίρος του έργου είναι Ελληνική εταιρεία συμβούλων επιχειρήσεων, η ΒΡΜ Α.Ε. και η Καρδίτσα εκπροσωπείται στο έργο από την Αναπτυξιακή Καρδίτσας ΑΝΚΑ Α.Ε. που είναι ο συντονιστής του RLL Καρδίτσας.