Στις ημέρες μας ο κλάδος της αρχιτεκτονικής, της μηχανικής και της κατασκευής ασχολείται σχεδόν εξ’ ολοκλήρου με την δημιουργία και κατασκευή νέων χώρων και κτιρίων για την ανάπτυξη του δομημένου περιβάλλοντος μας. Πέραν όμως από τις νέες κατασκευές, η ταυτότητα μιας περιοχής αποτελείται, ναι μεν από τα νέα κτίρια, αλλά και τα ήδη υπάρχοντα, κτίρια ιστορικά και πολιτιστικού ενδιαφέροντος.
Επομένως, στα πλαίσια της βελτιστοποίησης του δομικού περιβάλλοντος μας, προκύπτει η ανάγκη να επαναχρησιμοποιήσουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά. Με την χρήση νέων τεχνολογιών και διαδικασιών καταγραφής και συλλογής δεδομένων όπως είναι το ΒΙΜ, δίνεται στους επαγγελματίες η δυνατότητα για μεγαλύτερη και πιο λεπτομερή καταγραφή των αναγκών των κτιρίων πολιτιστικής κληρονομιάς.
Το ΒΙΜ είναι μια διαδικασία κατά την οποία τα στοιχεία της μελέτης, της κατασκευής και της λειτουργίας ενός έργου του δομημένου περιβάλλοντος οργανώνονται και καταγράφονται ψηφιακά, ώστε να συγκροτήσουν μια «βάση δεδομένων» με απώτερο στόχο τον βέλτιστο σχεδιασμό, υλοποίηση και λειτουργία του έργου. Το Heritage BIM (ΒΙΜ πολιτιστικής κληρονομιάς) είναι ένας νέος όρος τον οποίο επινόησαν το 2009, oι Murphy, McGovern και Pavia, και είναι μια προέκταση του ΒΙΜ για ιστορικά κτήρια και κτίρια πολιτιστικής κληρονομιάς. Στοχεύει στο να επεξεργάζεται και να καταγράφει ιστορικές κατασκευές χρησιμοποιώντας παραμετρικά αντικείμενα (μοντέλα) δημιουργούμενα από σημερινά δεδομένα και ιστορικά στοιχεία. Εν ολίγοις, οι συντηρητές, οι επαγγελματίες της αρχιτεκτονικής, της μηχανικής και των κατασκευών συνεργάζονται για να δημιουργήσουν καλύτερα ψηφιακά μοντέλα μιας ιστορικής τοποθεσίας. Στη συνέχεια, οι συντηρητές συνδέουν ιστορικές πληροφορίες, όπως εικόνες, βίντεο και ήχο στο μοντέλο.Το ΗΒΙΜ χρησιμοποιείται τόσο για την καλύτερη καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης του κτιρίου, καθώς και για την προβολή του σε «εικονικούς» επισκέπτες οι οποίοι θα μπορούν να γνωρίσουν τον χώρο απομακρυσμένα.
Το ΗΒΙΜ προτείνει και περιλαμβάνει διάφορες χρήσεις. Μια από αυτές είναι η λεπτομερής τεκμηρίωση των υφιστάμενων συνθηκών ενός κτιρίου, όπου συλλέγονται για αρχειακούς σκοπούς. Ακόμη, μέσω του ΗΒΙΜ, μπορούν οι επαγγελματίες να αναλύσουν και να καταγράψουν ζητήματα του κτηρίου όπως η αποσύνθεση των υλικών του, δεδομένα τα οποία επιτρέπουν στους μηχανικούς να σχεδιάσουν πιθανές παρεμβάσεις. Η αποκατάσταση αποτελεί επίσης ένα μεγάλο κομμάτι στο οποίο μπορεί να εφαρμοστεί το ΗΒΙΜ. Μόλις αρχειοθετηθούν οι πληροφορίες με οπτικό τρόπο, η ομάδα του έργου μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα περιβάλλον ΗΒΙΜ για τον σχεδιασμό και την εκτέλεση έργων αποκατάστασης του κτηρίου. Τέλος, οι εταιρείες διατήρησης μπορούν να χρησιμοποιήσουν πολλές πλατφόρμες ΗΒΙΜ για την διαχείριση της συνεχούς συντήρησης, διαχείρισης και προστασίας περιουσιακών στοιχείων πολιτιστικής κληρονομιάς.
Η διαδικασία του ΗΒΙΜ ακολουθεί πιστά την διαδικασία παραγωγής ενός ΒΙΜ προτύπου, προσαρμοσμένο στις ανάγκες καταγραφής και ανακαίνισης ενός ιστορικού κτιρίου.
Η μεθοδολογία που προτείνεται είναι η εξής:
Αρχικά γίνεται η συλλογή των δεδομένων. Οι τεχνικοί χρησιμοποιούν τεχνολογικά μέσα για να πραγματοποιήσουν ψηφιακές λεπτομερείς καταγραφές όπου λαμβάνονται φωτογραφίες (φωτογραμμετρία) ή ένα point cloud (σάρωση λέιζερ) για την καταγραφή της ακριβής κατάστασης της κατασκευής.
Έπειτα ακολουθεί η δημιουργία του τρισδιάστατου μοντέλου. Αφού συλλεχθούν τα δεδομένα, υποβάλλονται σε επεξεργασία μέσω κάποιου λογισμικού ΒΙΜ.
Στη συνέχεια το μοντέλο μεταφορτώνεται σε μια βάση δεδομένων, η οποία διαθέτει δυνατότητες προβολής και διαχείρισης αρχείων. Σε αυτό το σημείο οι συντηρητές και ιστορικοί μπορούν να προσθέσουν ως πληροφορία στο μοντέλο ιστορικά στοιχεία του κτηρίου, όπως φωτογραφίες, επιστολές ή άλλο υλικό ενδιαφέροντος προς τους θεατές. Τα μοντέλα ΗΒΙΜ θα μπορούσαν να καταγράφουν και πρόσθετα δεδομένα, όπως τύπους υλικών, το οποίο βοηθάει στην κατανόηση των φθορώνκαι στον προγραμματισμό εργασιών αποκατάστασης και συντήρησης.
Μόλις ολοκληρωθεί το μοντέλο με όλα τα στοιχεία του, κατασκευαστικά και ιστορικά, μπορεί να γίνει διαθέσιμο στο ευρύ κοινό για να δει την κατασκευή στη πάροδο του χρόνου, να μάθει περισσότερα για την διαδικασία διατήρησης και να αυξήσει την ευαισθητοποίηση.
Το ΗΒΙΜ προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα. Στόχος του είναι να δημιουργήσει ένα πλούσιο οπτικό και πληροφοριακό μοντέλο ΒΙΜ μαζί με μια βάση δεδομένων για την ανάλυση, συντήρηση και αποκατάσταση των κατασκευών. Με αυτόν τον τρόπο, τόσο ο κλάδος AEC όσο και οι ίδιοι οι πολίτες, μπορούμε να γνωρίσουμε καλύτερα την πολιτιστική μας κληρονομιά και να λάβουμε βελτιωμένα μέτρα για την διατήρηση της, συνεπώς και της πολιτιστικής μας ταυτότητας.
Άρθρο της Μαριαλένας Τσιμουρτακίδου | Διπλ. Αρχιτέκτονα Μηχανικού | Εταιρεία Delta Engineering – Σύμβουλοι Μηχανικοί | Τομέας Μελετών Εφαρμογής Τεχνικών Έργων
Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Delta Engineering – Σύμβουλοι Μηχανικοί (Blog)