Η πρόταση FalseRuin(s)-ism από τον Κωνσταντίνο Γουναρίδη & Νικόλαο Σιδωράκη, ιδρυτικό δίδυμο του αρχιτεκτονικού γραφείου MoC Architecture Collaborative, σε συνεργασία με τους Θεόδωρο Γουναρίδη και Ερωφίλη Ροντογιάννη, απέσπασε το πρώτο βραβείο (ένα από τρία ισότιμα) στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ιδεών «Ο Αλέξανδρος Φορά την Πανοπλία του», σε διοργάνωση του Συλλόγου Φίλων Αλεξάνδρου «Φηγός» και της CiBA Cities in Balance, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων και του Δήμου Λευκάδας. Βασικό θέμα του διαγωνισμού ήταν ο σχεδιασμός στοιχείων σήμανσης ειδοποίησης και πληροφόρησης για τους παραδοσιακούς οικισμούς Αλεξάνδρου Λευκάδας, καθώς και στοιχείων εξοπλισμού που θα μπορούσαν να εγκατασταθούν στους κοινόχρηστους χώρους των οικισμών και στο ευαίσθητο φυσικό περιβάλλον τους.
Ακολουθεί το κείμενο των αρχιτεκτόνων:
Ερευνώντας τα πρώτα στοιχεία και πληροφορίες που βρέθηκαν υπ’όψιν μας, συναντήσαμε μία πιθανή ρίζα της ονομασίας «Αλέξανδρος» η οποία εμφανίζει σύνδεση της καταγωγής του ονόματος με αυτό του επισκόπου Αλέξανδρου ενός εκ των τριών Αγίων Πατέρωνπου μόνασαν στο ασκητήριο της περιοχής (Ασκητήριο των Αγίων Πατέρων). Ετυμολογικά και χωρίς κάποια απαραίτητη συσχέτιση με κάποια θρησκεία ή δόγμα, ασκητής φέρεται ως αυτός που ασκεί εαυτόν. Κατά τον ασκητισμό ως έννοια ο εαυτός βρίσκεται στο επίκεντρο της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η φιλοσοφική απόρροια της μελέτης του εαυτού, μέσω της απόδοσης μίας συγκεκριμένης μορφής ars vivendi. Ο βίος συμπλήρωσε τον λόγο μας καθώς διαπράξαμε διάφορες επισκέψεις στην περιοχή προσπαθώντας την ένταξη του στο αρχιτεκτονικό μας αφήγημα.
Η ερμηνεία του τόπου ως ασκητήριο έρχεται να επιβεβαιωθεί από τον χαρακτηρισμό του σε παραδοσιακό. Η διαδικασία/προσπάθεια να διατηρηθούν αναλλοίωτα τα χαρακτηριστικά των οικισμών αναδύει συνθήκες πέραν αυτών της αρχιτεκτονικής, περιβαλλοντικής και τοπιακής συντήρησης και αποκατάστασης. Έχοντας έντονη συνθετική ιδιότητα, η απόφαση αυτή οδηγεί στην αποξήλωση στοιχείων που δεν συνάδουν με τα χαρακτηριστικά του οικισμού και στην ταυτόχρονη απομόνωση του από κοινωνικές χωρικές πραγματικότητες που δεν έχουν εμφανιστεί μέχρι σήμερα. Αναμενόμενη σε μία τέτοια συνθήκη είναι και η άνθηση της προσωρινής-εποχικής κατοίκησης του οικισμού, κατάσταση η οποία υπαγορεύει την πιθανή εισαγωγή ανάλογων συμβάσεων στον δημόσιο χώρο.
Διαγιγνώσκοντας κατά αυτόν τον τρόπο την απομόνωση ως πλαίσιο αναζητούμε (όντας περιεκτικοί εξαιτίας της διαδικασίας) τα χωρικά μας εργαλεία. Τα στοιχεία που προτείνουμε εμφανίζονται ως αρχιτεκτονικά ερείπια των μελλοντικών διαδικασιών απομόνωσης και αποστασιοποιούνται (φύσει και όχι θέσει) από τα μνημεία του οικισμού χωρίς να τα θίξουν (φύσει και θέσει).
Αρχικά την ένταξη του ανθρώπου στη σύνθεση, όχι μονάχα ως προδιαγραφή αλλά ως αδιάσπαστο σκέλος της. Ο άνθρωπος ως υποκείμενο ερευνά τον χώρο, τον συναρμολογεί, θέτει το σώμα του σε ένα σύνολο κινησιολογικό το οποίο μετέχει στην χωρική μας πρόθεση. Διαπερνά τα κατώφλια πληροφοριών, βαδίζει πάνω τους, σκύβει, ανατάσσεται, διατάσσεται, οι πληροφορίες ενημέρωσης εμφανίζονται οποιοδήποτε και αν είναι το ύψος της δικής του προσωπικής ανάγνωσης, και καθώς ο χρήστης μέσω οχήματος προσεγγίζει τον οικισμό τότε η σήμανση αντιλαμβάνεται την ταχύτητα του, την διαφορά της προοπτικής, τον ελάχιστο χρόνο αντίληψής του και ως φράχτης αντανακλά διαφορετικά το βουητό του οχήματος, και η σήμανση γίνεται ήχος. Η δεύτερη πράξη ολοκληρώνεται μέσα από την έμμεση απαίτηση για κοινωνικά γεγονότα στον δημόσιο χώρο του οικισμού. Σκοπός των προτεινόμενων μορφών είναι να συμβάλλουν στα κοινωνικά γεγονότα του οικισμού και να παραθέσουν μία σειρά άλλων, πιθανών και μεταλλάξιμων.
Τα στοιχεία του έργου μας πηγάζουν από την ιδέα της απομόνωσης προσπαθώντας να δημιουργήσουν αλληλεπίδραση μεταξύ των κατοίκων/επισκεπτών και των αντικειμένων δημιουργώντας μία μοναδική χωρική εμπειρία. Παράλληλα τα αντικείμενα επηρεάζονται από την φυσιογνωμία του τοπίου, την ιστορία του τόπου αλλά και σέβονται το κτιριακό υπόβαθρο των οικισμών επιδιώκοντας την ανάδειξη αυτού.
“Στόχος μας είναι η δημιουργία τόπων που απευθύνονται στην ανθρώπινη δραστηριότητα, ενθαρρύνουν τις κοινωνικές συναναστροφές και ευνοούν την ανάπτυξη της συλλογικής μνήμης”.
Μέσα από αυτήν την διαδικασία με τον άνθρωπο, δράστη και επηρεαζόμενο όχι θεατή, παράγοντα δημιουργίας, κοινωνικά και ατομικά, η ανθρώπινη συμμετοχή και ύπαρξη λειτουργεί ως θεματοφύλακας του τοπίου, της ιστορίας και της φυσιογνωμίας της περιοχής. Τελικά η μνήμη στην παρούσα πρόταση σκιαγραφείται μέσα από τα ίχνη της. Συνδιαλέγεται με τον οικισμό ως μνημείο, ως σύνολο κοινωνικών γεγονότων, ως νομική οντότητα μέσω πρωτοκόλλων με στόχευση την ανάδυση της μνήμης ως νοητικής και υλικής κατασκευής που διατρέχει χρονικά το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον.
Μεγάλο στοιχείο πληροφόρησης
Το παρόν στοιχείο εμφανίζεται ως κατώφλι εννοιολογικής εισόδου στον οικισμό. Απαρτίζεται από μία σχετικά μικρού πάχους στέψη, δύο υποστηρικτικά σκέλη, ένα ίχνος χαραγμένο στην επιφάνεια βάσης του και τον χρήστη. Ως χρηστικές επιφάνειες για την ενημέρωση των επισκεπτών νοούνται όλα τα μέρη της κατασκευής του καθώς ο χρήστης «ταξιδεύει» κινησιολογικά στο κατώφλι. Μέσω του πολλαπλασιασμού των επιφανειών δίνεται η δυνατότητα ενημέρωσης από διαφορετικά ύψη ανάγνωσης.
Στοιχείο σήμανσης αξιόλογου κτιρίου ή μνημείου
Η ανάδειξη ενός κτιρίου ή μνημείου ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής ή ιστορικής αξίας στην παρούσα πρόταση οριοθετείται διαμέσου ενός άλλου αρχέτυπου/ερειπίου, της θύρας. Το στοιχείο αφήνει μία απόσταση από το μνημείο έτσι ώστε ο επισκέπτης να ενσωματωθεί σε μία γραμμική πορεία από την άγνοια, στην άυλη και τελικά στην γνώση με υλική υπόσταση.
Οι φυσιολατρικές διαδρομές γίνονται αντιληπτές ως ένα κάδρο όπου η φυσική οργανική διάσταση του τοπίου έρχεται να ανατρέψει την στατικότητα της δεδομένης προοπτικής. Αν σε μία προοπτική απεικόνιση ορίζαμε κάθετα και οριζόντια επίπεδα τότε σε αυτή την περίπτωση τα κάθετα αποκτούν μία πλήρως οργανική διάσταση σε ανοικτό ουρανό. Κατά αυτόν τον τρόπο η παρούσα πρόταση διαδρά με το βάδισμα. Μία μεταλλική βάση η οποία επιτρέπει την οποιαδήποτε επιφάνεια να την επηρεάσει, προβάλει ένα σημείο όπου η γνώση (πληροφόρηση) συγχέεται με τη φύση. Ένα πάτωμα μίας ενδιάμεσης στάσης.
Στοιχείο σήμανσης διαδρομής του επαρχιακού οδικού δικτύου
Αναφορικά με τη σήμανση στο οδικό δίκτυο η στάση μας ψάχνει να αποδώσει σε αντιστοιχία τις ίδιες αξίες και ποιότητες στον σχεδιασμό. Η ταχύτητα του οχήματος δημιουργεί μία ιδιαίτερη χρονική σχέση με οποιοδήποτε στοιχείο προβάλλεται. Συνεπώς το στοιχείο οφείλει, μέσω της επανάληψης του, να παρατείνει το χρονικό πλαίσιο στο οποίο εμφανίζεται και να αναζητήσει τρόπους ώστε να επικοινωνήσει τον σκοπό του. Η μεγέθυνση του λογότυπου αλλά κυρίως το γεγονός της διαφοροποίησης της αντανάκλασης του ήχου καθώς το όχημα προσεγγίζει τη σήμανση προσδίδουν μία ιδιαιτερότητα στην ζητούμενη επικοινωνία. Ο ελάχιστος χρόνος ανάγνωσης που έχει ως κύριο χαρακτηριστικό η σήμανση σε οδικό δίκτυο εμπλουτίζεται ενεργοποιώντας περισσότερες αισθήσεις, καθιστώντας έτσι την επικοινωνία του μηνύματος της σήμανσης βιοματική.
Φωτιστικό
Το φωτιστικό είναι κομμάτι της συλλογής αρχιτεκτονικών ερειπίων. Η εύρεση της κατάλληλης καλωδίωσης και η προσαρμογή της μέσω νέων στοιχείων στήριξης και διάθλασης το μεταλλάσσουν σε ένα φωτιστικό που εξυπηρετεί την εγκατάστασή του στους αστικούς «διαδρόμους» και «σαλόνια» του Αλέξανδρου. Επιπρόσθετα ησυγκεκριμένη επιλογή μας επιτρέπει να ισχυριστούμε ότι η τελική ανάγνωση του στοιχείου στις όψεις του οικισμού είναι σχεδόν ανύπαρκτη και μετέχει κυρίως ως φωτεινή πηγή, σε αντίθεση με τον σχεδιασμό οποιουδήποτε άλλου φωτιστικού σώματος το οποίο θα μετείχε ενεργά στην διαμόρφωση των υφιστάμενων όψεων. Στην ίδια λογική έρχεται και το γεγονός των περιορισμένων και στενών επιφανειών δημοσίου χώρου στον οικισμό κατάσταση η οποία προάγει την δυναμική του απελευθέρωση.
Κρήνη
Καθώς η υφιστάμενη(-ες) κρήνη συμβαίνει να μοιάζει αναπόσπαστο κομμάτι του οικισμού κρίνεται στοιχείο προστατευόμενο. Η πρόταση ως ερείπιο αποφεύγοντας την ενσωμάτωση οποιασδήποτε σχεδιαστικής χειρονομίας καλύπτει την ανάγκη μίας ρυθμιζόμενης αστικής βρύσης, αποφεύγοντας τον συσχετισμό με την υπάρχουσα κρήνη.
Καθιστικό
Η έλλειψη μεγάλων δημόσιων χώρων σε συνδυασμό με την πολλαπλότητα των δράσεων που εμφανίζονται σε αυτούς (ομιλίες, θέατρο, απλή συνάθροιση) οδηγούν στην απόφαση για την αναζήτηση μίας κινητής κατασκευής αστικού καθιστικού. Το στοιχείο λοιπόν περιγράφεται ως ένα δυναμικό προσαρμόσιμο τμήμα πολλαπλών όλων. Ο χρήστης εμπλέκεται στην συναρμολόγησή του προσαρμόζοντάς το από μοναδιαίο σε ένα σύνθετο καθιστικό, σε αμφιθέατρο, σε τοίχο προβολής και μεταφέροντας το σε κάποιο σοκάκι σε αστική τραπεζαρίαμετατρέποντας τον δρόμο σε βεράντα προέκτασης των κατοικιών. Το στοιχείο καταλήγει να θυμίζει γεννήτρια αστικών συμβάντων. Ο κάτοικος γίνεται δημιουργός του χώρου του. Ο άνθρωπος το συναρμολογεί και το χρησιμοποιεί ανάλογα τις ανάγκες του. Η τεχνική ολοκλήρωση το συγκεκριμένου στοιχείου έρχεται να δώσει συνέχεια στην ίδια αφηγηματική διαδικασία καθώς έρχεται ως ένα σύμπλεγμα πλαστικής καρέκλας και κυλιόμενων σκαλοπατιών. Η προσθήκη των κυλιόμενων τροχών συνεισφέρουν στην μεταφορά του και μέσω απόσβεσης το στοιχείο σταθεροποιείται πλήρως κατά την άσκηση οποιουδήποτε βάρους.
Εμπόδιο στάθμευσης
Το εμπόδιο στάθμευσης στοχεύει στον περιορισμό της κυκλοφορίας και στάθμευσης του αυτοκινήτου με σκοπό την ανάδειξη του δημόσιου χώρου αλλά και την προστασία των κατοίκων/επισκεπτών. Στην ίδια λογική συναρμολόγησης, όπως και στα προηγούμενα στοιχεία περισυλλέγονται ερείπια για την δημιουργία μόνιμων εμποδίων και σε ορισμένες περιπτώσεις ανακλητών για την διέλευση οχημάτων έκτακτης ανάγκης.
Τίτλος πρότασης: FalseRuin(s)-ism, Τίτλος διαγωνισμού: «Ο Αλέξανδρος Φορά την Πανοπλία του» | Ανοικτός διαγωνισμός ιδεών σχεδιασμού στοιχείων σήμανσης και αστικού εξοπλισμού για τους υπαίθριους κοινοχρήστους χώρους των παραδοσιακών οικισμών Αλεξάνδρου Λευκάδας, Τοποθεσία: Αλέξανδρος Λευκάδας, Διάκριση – Συμμετοχή: Α’ βραβείο (ένα από τρία ισότιμα), Διοργανωτής: Σύλλογος Φίλων Αλεξάνδρου ΦΗΓΟΣ & Cities in Balance υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων και του Δήμου Λευκάδας, Αρχιτεκτονική μελέτη: MoC Architecture Collaborative, Αρχιτέκτονες: Γουναρίδης Κωνσταντίνος – Σιδωράκης Νικόλαος, Χωροτάκτης-Πολεοδόμος: Γουναρίδης Θεόδωρος, Αρχιτέκτονες Τοπίου: Γουναρίδης Θεόδωρος / Ροντογιάννη Ερωφίλη, Έτος: 2021, Κείμενο παρουσίασης – Φωτορεαλιστικές απεικονίσεις – Σχέδια: MoC Architecture Collaborative
English description: MoC Architecture Collaborative’s entry entitled “False Ruin(s)-ism”, by Konstantinos Gounaridis along with Nikolaos Sidorakis, Theodoros Gounaridis, and Erofili Rontogianni won 1st prize (one of the three equivalent) at the open architectural competition “Alexandros Wears His Armor”, organized by FIGOS Association & Cities in Balance, under the auspices of the Ministry of Culture, Ionian Islands Region, Municipality of Lefkada, aiming to design the signs and the urban equipment for the public space of the traditional settlements of Alexandros Lefkada.
The following text provided by architects:
Investigating the first data and information found, we came across a possible root of the name “Alexandros”. There is a connection between the name’s origin and that of bishop’s Alexandros. He was one of the three Holy Fathers who consecrated in the hermitage of the region (Hermitage of the Holy Fathers). Etymologically and without any necessary association with a religion or doctrine, an ascetic is said to be one who practices/exert himself. In asceticism as a concept the self is at the center of human activity. The philosophical outgrowth of the study of the self through the attribution of a particular form ars vivendi. Life complemented our discourse as we committed several visits to the area trying to integrate it into our architectural narrative.
The interpretation of the area as a hermitage is confirmed by its matriculation as worth protecting heritage. The process/attempt to keep the characteristics of the settlements unchanged reveals conditions beyond those of architectural, environmental and landscape conservation and restoration. Having a strong compositional quality, this decision leads to the dismantling of elements that are not coherent with the characteristics of the settlement and at the same time to its isolation from social spatial realities that have not yet appeared. In such a condition, the flourishing of temporary-periodic occupation of the settlement is to be expected, a situation which dictates the possible introduction of similar conventions in the public space.
By diagnosing isolation as framework we seek (being inclusive because of the process) our spatial tools. The elements we propose appear as architectural ruins of future processes of isolation and are distanced (in nature and not in position) from the monuments of the settlement without affecting them (in nature and position).
This composition process leads us inevitably to the next two acts of the proposed project. First, the inclusion of man in the composition, not only as a specification but as an integral part of it. Human as a subject investigates space, assembles it, placing his body in a kinesthetic whole which participates in our spatial intention. He crosses information thresholds, walks over them, bends, stoops, rises, the information appears at various heights without depending on the height of his personal reading. In addition, in case the user approaches the settlement via vehicle the signage perceives his speed, the difference in perspective, his minimum perception time and as a fence reflects the hum of the vehicle differently, and the signage becomes sound. The second act is completed through the implicit demand for social events in the public space of the settlement. The purpose of the proposed forms is to contribute to the social events of the settlement and to list a number of other possible and mutable ones.
The elements of our project stem from the idea of isolation, trying to create interactions between residents/visitors and objects, creating a unique spatial experience. At the same time the objects are influenced by the physiognomy of the landscape, the history of the place and also respect the building background of the settlements seeking to enhance it.
Our aim is to create places that are addressed to human activity, encourage social interaction and promote the development of collective memory. Through this process where man is an actor and an affected being, not just a spectator but a creative agent, socially and individually, human participation and existence acts as the custodian of the landscape, history and physiognomy of the area.
Finally, memory in the present proposal is outlined through its traces. It interacts with the settlement as a monument, as a set of social events, as a legal entity through protocols, aiming at the emergence of memory as a mental and material construction that runs through the past, present and future.
Great information signage element
This element appears as a conceptual threshold of entry into the settlement. It consists of a relatively light upper part, two supporting legs, a footprint carved into its base surface and the user. All parts of the structure are understood as usable surfaces to inform visitors as the user “travels” kinesthetically across the threshold. Through the multiplication of the surfaces, is possible to be informed from different heights.
The highlighting of a building or monument of special architectural or historical value in this proposal is defined through another archetype/ruin, the door. The element leaves a distance from the monument so that the visitor is embedded in a linear path from ignorance, to intangible and material substance of knowledge.
The nature trails are perceived as a frame where the natural organic dimension of the landscape comes to subvert the static nature of the given perspective. If in a perspective illustration we defined vertical and horizontal planes, in this case the verticals acquire a completely organic dimension in open sky. In this way the present proposal interacts with walking. A metal base which allows any surface to affect it, objects a point where knowledge (information) is confused with nature. The pavement of a stopover.
Regarding the signage on the road network, our stand is looking to match the same values and qualities in design. The speed of the vehicle creates a particular temporal relationship with any element displayed. Therefore the element must, through its repetition, extend the time frame in which it appears and seek ways to communicate its purpose. The scale of the logo, but especially the reflection of the sound is differentiated as the vehicle approached the signage gives a particularity to the requested communication. The minimal reading time that is the main characteristic of road is enriched by activating more senses, thus making the communication of the signage message experiential.
The light fixture is part of the collection of architectural ruins. Finding the appropriate wiring and adapting it through new support and refraction elements, is transformed into a luminaire that serves its installation in Alexandros’s urban “corridors” and “salons”. In addition, this choice allows us to claim that the final reading of the element on the facades of the settlement is almost non-existent and participates mainly as a light source, unlike the design of any other light fixture that would actively participate in the configuration of the existing facades. The same path follows the fact of the limited and narrow surfaces of public space in the settlement, a situation which promotes its dynamic liberation.
As the existing fountain(s) looks like an integral part of the settlement, it is considered an element to be protected. The proposal as a ruin, avoiding the incorporation of any design gesture, meets the need for a regulated urban faucet, avoiding association with the existing one.
The lack of large public spaces together with the multiplicity of events that occur in them (speeches, theatre, simple gathering) lead to the investigation of an urban living room mobile structure. The element is therefore described as a dynamic, customizable multipurpose compartment. The user is involved in its assembly by adapting it from a unit to a composite feature, an amphitheater, a projection wall or an urban dining room by moving it to an alleyway, turning the street into an extensive terrace of the dwellings. The element ends up resembling an urban event generator. The resident becomes the creator of his space. The execution of this particular element follows the same narrative process as it appears as a complex of vernacular plastic chairs and sliding stairs. The addition of the caster wheels contributes to its transportation, while by absorption they completely disappear by loading any possible weight over the element.
The proposed bollard aims to restrict car traffic and parking in order to enhance the public space and protect residents/visitors. Using the same assemblage scenario as in the elements above, ruins are recollected creating permanent barriers, possible to reclaim for emergency vehicle passage.
Project title: False Ruin(s)-ism, Competition title: “Alexandros Wears His Armor” | Open competition of ideas for designing the signs and the urban equipment for the public space of the traditional settlements of Alexandros Lefkada, Organization: FIGOS Association & Cities in Balance under the auspices of the Ministry of Culture | Ionian Islands Region | Municipality of Lefkada, Location: Alexandros- Lefkada, Distinction: First prize (one of the three equivalent), Architecture studio: MoC Architecture Collaborative, Architects: Sidorakis Nikolaos – Gounaridis Konstantinos, Urban Planner: Gounaridis Theodoros, Landscape Architects: Gounaridis Theodoro – Rontogianni Erofili, Year: 2021, Graphical representation – Text description – 3d visuals – Plans: MoC Architecture Collaborative