Το αρχιτεκτονικό γραφείο Sofronis Marcou Architects, σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Παναγιώτη Παναγή (Π Squared architects), συμμετείχε στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για το Νέο Κέντρο του ΠΑ.ΣΥ.ΚΑΦ. στη Λευκωσία της Κύπρου, κερδίζοντας το δεύτερο βραβείο. Αντικείμενο της παρούσας πρότασης είναι ο σχεδιασμός ενός πρότυπου κτιριακού συγκροτήματος, που να ικανοποιεί τις σύγχρονες ανάγκες και απαραίτητες προϋποθέσεις, έτσι ώστε να καταστεί ένας προσιτός και οικείος χώρος για χρήστες και φιλοξενούμενους.
Αρχιτεκτονική
Ο κτιριακοί όγκοι διαμορφώνονται για να εμπλακούν με το πάρκο:
Το κτίριο οργανώνεται σε τρία επίπεδα, το ενδιάμεσο με επιμέρους μικρότερους κτιριακούς όγκους για αποκλιμάκωση της κτιριακής μάζας και επέκτασής του πάρκου στο εσωτερικό.
Στο ενδιάμεσο επίπεδο εισάγεται ζώνη πρασίνου περιμετρικά και αίθρια ενδιάμεσα και «ξύλινες οντότητες» ελεύθερες, με καμπυλόμορφα –«που παραπέμπουν στη φύση» – σχήματα, με ξύλο ως οικείο υλικό.
Το κέντρο είναι φιλόξενο προς τους χρήστες και προς το ευρύ κοινό για να ενημερώσει και να προβάλει το έργο του ΠΑΣΥΚΑΦ, ταυτόχρονα ικανοποιεί και τις απαιτήσεις για ιδιωτικότητα.
Ανταποκρίνεται στην άμεση κλίμακα της πόλης ογκοπλαστικά και δημιουργείται αστικό πέρασμα διαμέσου της πλατείας του κέντρου από τα σκαλοπάτια στα ανατολικά, πλησίον του οποίου, στο υφιστάμενο πρανές διαμορφώνεται μικρό αμφιθέατρο.
Το κτίριο εξωτερικά χαρακτηρίζεται από απλή γεωμετρία, γίνεται εύκολα κατανοητό ενώ το εσωτερικό του έχει πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης και ανθρώπινη κλίμακα, γίνεται χρήση μόνο λευκού χρώματος και ξύλου.
Ο κτιριακοί όγκοι του ορόφουκαι του υπογείου διατηρούν ενιαία συμπαγή μορφολογική προσέγγιση ενώ στο ενδιάμεσο επίπεδο οι ελεύθεροι όγκοι και η υποχώρηση της κτιριακής μάζας εναλλάσσονται με το πράσινο και δημιουργούν ενδιαφέρουσα ‘κίνηση’.
Στο κέλυφοςορόφου τα πανέλα επικάλυψης, συστρέφονται και δημιουργούν ανοίγματα για τα υαλοστάσια και ταυτόχρονα μετατρέπονται σε κατακόρυφες περσίδες ηλιοπροστασίας.
Σηματοδοτείται η κύρια είσοδος του συγκροτήματος, άπτεται του αστικού περάσματος και ιεραρχείται ως σημαντικότερη.
Το κτίριο στο ενδιάμεσο επίπεδο, ως συνέχεια του πάρκου περιλαμβάνει τους δημόσιους χώρους του κέντρου, την κύρια είσοδο, καθιστικά, τραπεζαρία, καφετέρια, βιβλιοθήκη, χώρους υγιεινής και παιδότοπο, όλα ελεύθερα διαταγμένα, με ταυτότητα, οικεία και φιλόξενα.
Περιμετρικά του lobby εντάσσονται οι χώροι ψυχοκοινωνικής στήριξης (μικρά δωμάτια θεραπείας ή/και μεγαλύτερα για ομαδικές συναντήσεις, γραφεία ψυχολόγων και λειτουργών). Αυτοί οι χώροι αποφεύγεται να διαφοροποιηθούν σε μορφή πτέρυγας για να αποφευχθεί τυχόν ιδρυματοποίηση τους, αλλά σκόπιμα εντάσσονται στην κοινωνική ζωή του κέντρου, με την μορφή των «ξύλινων οντοτήτων» που είναι οικείοι χώροι με διακριτικότητα.
Στο ίδιο επίπεδο χωροθετείται και το εκπαιδευτικό κέντρο με τις αίθουσες με διευρυμένο ύψος να ομαδοποιούνται σε δύο ενότητες για αποκλιμάκωση του κτιριακού τους όγκου. Πλησίον χωροθετείται και το κέντρο Φυσικοθεραπείας, του οποίου οι χώροι περιβάλλονται από πράσινο. Φυσικό φως και αερισμός εξασφαλίζονται για όλους τους χώρους αυτής της ενότητας.
Στο χαμηλότερο επίπεδο χωροθετείται το Κέντρο Ημερήσιας Νοσηλείας, το οποίο είναι προσβάσιμο από το lobby/είσοδο του δρόμου και μπορεί να λειτουργεί ανεξάρτητα από το υπόλοιπο κτίριο. Αξιόλογο χαρακτηριστικό του Κέντρου είναι πως όλοι οι κύριοι χώροι του έχουν φυσικό φως και αερισμό και θέα, είτε στο εσωτερικό αίθριο είτε στο τεχνητό ελαφρό πρανές, το οποίο λειτουργεί και ως ζώνη προστασίας (buffer zone) από τον δρόμο.
Στο ίδιο επίπεδο χωροθετούνται τα γραφεία νοσηλευτών και τα αποδυτήρια τους και χώροι υγιεινής και προς το εσωτερικό το εργαστήριο/ αποθήκη και περαιτέρω αποθηκευτικοί χώροι, το μηχανοστάσιο και τα δωμάτια ΑΗΚ. Ο υπόλοιπος χώρος του επιπέδου καταλαμβάνεται από τους στεγασμένους χώρους στάθμευσης.
Στο ανώτερο επίπεδο χωροθετούνται οι Χώροι Διοίκησης και Προσωπικού, το Κέντρο Έρευνας και Εκπαίδευσης Καρκίνου και Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων. Όλοι οι χώροι στον όροφο απολαμβάνουν φυσικό φως και αερισμό είτε περιμετρικά είτε εσωτερικά από τα αίθρια, ομαδοποιημένοι σε λειτουργικές ενότητες. Η διάταξη του ορόφου δημιουργεί ένα περιβάλλον εργασιακό με ποιότητες και ταυτότητα, απερίσπαστο από το επίπεδο του ισογείου, αλλά με διακριτική οπτική και λειτουργική επικοινωνία μέσω αίθριων και απλών κλιμακοστασίων και οπτικές φυγές στο πάρκο.
Η πρόσβαση οχημάτων στο κέντρο γίνεται στο ίδιο επίπεδο με τον δρόμο και διαμέσου του υπέργειου χώρου στάθμευσης προς τον καλυμμένο χώρο στάθμευσης. Η πρόσβαση πεζών γίνεται αφενός στην κύρια είσοδο του lobby στο ενδιάμεσο επίπεδο, η οποία αναφέρεται ταυτόχρονα στο αστικό πέρασμα από τα ανατολικά, στο πάρκο και στον δρόμο από τον οποίο είναι προσβάσιμη μέσω κλιμακοστασίου και αφετέρου από την δευτερεύουσα είσοδο στο ισόγειο.
Προνοείται επέκταση περίπου 700 τ.μ. στον όροφο η οποία δεν θα διαταράξει την αισθητική του κτιρίου, με δυνατότητα ακόμα και σταδιακής αξιοποίησης της, χωρίς να παρεμποδίζονται οι εργασίες του κέντρου.
Το κέντρο, ως πρότυπο συγκρότημα, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να είναι προσιτός και οικείος χώρος για χρήστες και φιλοξενούμενους:
Αξιοποιεί την γειτνίαση με το δημόσιο χώρο πρασίνου και δημιουργεί εκείνους τους συσχετισμούς ώστε να τον αντιλαμβάνονται ως φυσική προέκταση του κτιρίου, να νιώθουν οικεία και να συναθροίζονται εκεί κοινωνικά.
Δημιουργείται ένας ενιαίος εσωτερικός χώρος με απλές γεωμετρίες, εύκολα κατανοητός από την πρώτη επίσκεψη, με επιμέρους ενότητες που προάγουν την φιλοξενία, την ξεκούραση αλλά και την απομόνωση και αυτοσυγκέντρωση, αποφυγή μαζικότητας και δημιουργία ταυτότητας
Επιλέγονται το ξύλο ως φυσικό υλικό να κυριαρχεί στο εσωτερικό και το φυσικό πράσινο για να εξασφαλιστεί ένα εσωτερικό περιβάλλον οικειότητας, ηρεμίας και χαλάρωσης.
Tο δημόσιο πάρκο αποτελεί κύριο παράγοντα διαμόρφωσης της αρχιτεκτονικής λύσης τουκέντρου ΠΑΣΥΚΑΦ:
Συσχετισμός του κτιρίου γεωμετρικά με το δημόσιο πάρκο, δημιουργείται ενιαία αντιληπτική ενότητα.
Διεύρυνση της λειτουργίας του κτιρίου στο πάρκο όσον αφορά στις απλές καθημερινές δραστηριότητες αλλά και στις εκδηλώσεις.
Στο πάρκο προτείνεται απλή οργάνωση με κυρίαρχη την διατήρηση του χαρακτήρα του ως ελαιώνα, με πλατώματα εκδηλώσεων και «ξύλινες οντότητες» για υπαίθριες συναθροίσεις ή υποστηρικτικό ρόλο στις εκδηλώσεις.
Με την οργάνωση του δημόσιου πάρκου προάγεται ως ενδιάμεσος χώρος ξεκούρασης μεταξύ κτιρίου ΠΑΣΥΚΑΦ και της γειτονικής δομής.
Ενσωματώθηκαν στην λύση παθητικά μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας:
Συμπαγείς όγκοι (αποκλείονται απώλειες λόγω θερμογεφυρών ελευθέρων προβόλων).
Ηλιοπροστασία:
√ στον όροφο με κατακόρυφες περσίδες στα γραφεία,
√ στο ισόγειο υποχώρηση κτιριακού όγκου στον νότο, ενώ στην δύση και ανατολή, περιμετρικά με εισαγωγή μικρότερων «ξύλινων οντοτήτων» για μείωση εκτεθειμένου υαλοστασίου lobby, ενώ τα υαλοστάσια των «ξύλινων οντοτήτων» προστατεύονται από ξύλινες κατακόρυφες περσίδες με πρανές και βλάστηση στο κατώτερο επίπεδο μπροστά από το υαλοστάσιο δυτικά.
Με τον πρόβολο στον νότο, και με δεδομένη όπως πιο πάνω την ηλιοπροστασία κατά την ζεστή περίοδο, εξασφάλιση ηλιακών θερμικών κερδών κατά την χειμερινή.
Αίθρια για διαμπερή αερισμό και νυχτερινό δροσισμό.
Πορώδη και εκτεταμένα φυτεμένα δάπεδα εξωτερικά (χώροι στάθμευσης και πάρκο) για συλλογή ομβρίων υδάτων και ελαχιστοποίηση αναγκών αποστράγγισης.