Με την παρούσα διπλωματική εργασία επιχειρείται ένα σύνολο επεμβάσεων στο πιο κεντροβαρικό ιστορικά τμήμα του παραλιακού μετώπου της πόλης του Ηρακλείου (ανατολικό νεώριο – πλατεία Ξενία) με στόχο την αστική ολοκλήρωση των ευρύτερων οικοδομικών τετραγώνων / μετώπων και ταυτόχρονα την προβολή των ιστορικών κτισμάτων κι ευρημάτων.
Στην περιοχή συγκεντρώνονται ίχνη – μνημεία διαφορετικών περιόδων (συγκρότημα ενετικών νεωρίων, δεξαμενή Ζάνε & αποθήκης άλατος, αρχαιότητες στο οικόπεδο του προϋπάρχοντος ξενοδοχείου «Μίνως», ανασκαφή οικοπέδου ιδιοκτησίας Καλοκαιρινού, ανασκαφικός χώρος στη θέση «Μπεντενάκι», ιερός ναός Αγ. Πέτρου της Μονής των Δομινικανών, αρχαιολογικός χώρος Καστέλλας).
Σημαντικό ρόλο στην επιλογή της θέσης αυτής διαδραμάτισε η προβληματική λειτουργία του συγκεκριμένου τμήματος σήμερα. Τον 20ο αιώνα με τη βίαιη εφαρμογή της νέας παραλιακής λεωφόρου κατεδαφίστηκε το μεγαλύτερο τμήμα των Arsenali Vecchi και Arsenali Nuovi και καλύφθηκε πλήθος ιστορικών καταλοίπων, προκαλώντας πλέον αδυναμία στον επισκέπτη αλλά ακόμη και στον κάτοικο να εντοπίζει και να αντιλαμβάνεται συνέχειες στις υφιστάμενες ή προϋπάρχουσες ιστορικές δομές. Παράλληλα, συναντάται έντονη κυκλοφοριακή συμφόρηση και ασυνέχεια του δημόσιου χώρου σήμερα (της κίνησης του πεζού).
Γίνεται λοιπόν προσπάθεια κυκλοφοριακής διευθέτησης και όσον το δυνατόν καλύτερης λειτουργίας του παραλιακού μετώπου, παράλληλα με την ανάδειξη ιστορικών στοιχείων και σύνδεση με τον δημόσιο χώρο του ιστορικού κέντρου. Αρχικά με τη μονοδρόμηση της λεωφόρου Νεάρχου (διατηρώντας τη σημερινή φορά της οδού Μητσοτάκη, δηλ. κίνηση από τα δυτικά στα ανατολικά) και παράλληλα πεζοδρόμηση της λεωφόρου Σοφ. Βενιζέλου (παραλιακό τμήμα που συνδέει τις πλατείες 18 Άγγλων και Ξενία), επιδιώκεται η ήπια κυκλοφορία του αυτοκινήτου εντός του ιστορικού κέντρου, σύμφωνα με τα πρότυπα μιας σύγχρονης ιστορικής πόλης / πρωτεύουσας.
Γίνεται διαμόρφωση του δημόσιου χώρου (δάπεδα, στέγαστρα, καθίσματα, φωτιστικά) με στόχο την ανάδειξη των μνημείων και ευρημάτων που συναντώνται κατά μήκος της παραλιακής διαδρομής / περιπάτου. Ταυτόχρονα, με τον επαναπροσδιορισμό της κυκλοφορίας και τη δημιουργία του νέου δρόμου – γέφυρας, αποκαλύπτεται το αραβοβυζαντικό τείχος και διαμορφώνεται ημιυπαίθριος χώρος ψαραγοράς, σε κατώτερο επίπεδο, σε άμεση επαφή με το λιμάνι (παραγωγή).
Ο κόμβος στην βόρεια απόληξη του άξονα της 25ης Αυγούστου παύει να υφίσταται ως κόμβος, και αποκτά πλέον τη μορφή ευρύτερου πλατώματος – πλατείας με μέγεθος ικανό να ανταποκριθεί στη μετάβαση μεταξύ παραλιακής διαδρομής και κέντρου. Στο σημείο αυτό (πλατεία 18 Άγγλων) τοποθετείται μνημείο σε ενθύμηση των γεγονότων της ιστορικής τραγωδίας (1898).
Επιπλέον, τοποθετούνται κτίρια και χρήσεις σε σημεία όπου θεωρούνται ικανά ώστε να τροφοδοτήσουν τη νέα κατάσταση που δημιουργείται. Αρχικά, δομείται το διαμπερές οικόπεδο ιδιοκτησίας ιδρύματος Καλοκαιρινού (επί των οδών Βενιζέλου & Μητσοτάκη) και στεγάζεται η ήδη υπάρχουσα –εκτεθειμένη– ανασκαφή.
Παράλληλα, γίνεται πρόταση αποκατάστασης του όμορου νεοκλασικού και στέγαση χώρου βιβλιοθήκης, εργαστηρίων και δραστηριοτήτων του ΙΜΚ. Ακόμη, γίνεται προσπάθεια αστικής ολοκλήρωσης όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο, με την προσθήκη δύο νέων κτιρίων σε υπολειμματικά κενά.
Πρώτον, τοποθετείται ένα κτίριο γραφείων στην ανατολική συμβολή των οδών Βενιζέλου και Μητσοτάκη, το οποίο εξελίσσεται σε σύστημα στεγάστρων για την εξυπηρέτηση των καταστημάτων εστίασης επί της παραλιακής διαδρομής (Βενιζέλου), και ένα δεύτερο, χώρος ανάδειξης και προβολής της κρητικής διατροφής, στην πλατεία Θειακάκη.
Τέλος, γίνεται πρόταση αποκατάστασης του διώροφου λιθόκτιστου ακινήτου που βρίσκεται στην ΒΑ απόληξη της οδού 25ης Αυγούστου (αρ. 3) και επέκταση αυτού στο γειτνιάζοντα προς βορρά οικοπεδικό χώρο (πρώην θέση ξενοδοχείου «Μίνως») για τη δημιουργία μουσείου κρητικής λαϊκής τέχνης & χειροτεχνίας (με ταυτόχρονη στέγαση & ανάδειξη της υφιστάμενης ανασκαφής στο ισόγειο).
Στοιχεία & Συντελεστές Διπλωματικής εργασίας:
Τίτλος εργασίας: Αστικές επεμβάσεις ως εργαλείο ανάδειξης του ιστορικού αποτυπώματος στο παραλιακό μέτωπο του Ηρακλείου (ανατολικό νεώριο – πλατεία Ξενία), Τύπος εργασίας: Διπλωτική, Φοιτητές: Ελένη Αρακαδάκη – Γεώργιος Παπαγγελόπουλος, Ίδρυμα: Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πολυτεχνείου Κρήτης, Επιβλέπων καθηγητής: Σκουτέλης Νικόλαος, Εξεταστική επιτροπή: Ασλανίδης Κλήμης – Τζομπανάκης Αλέξιος, Ημερομηνία: Δεκέμβριος 2018
English Description: Diploma thesis by Eleni Arakadaki and George Papagelopoulos entitled “Urban interventions as a tool for highlighting the historical footprint in the coastal front of Heraklion (Arsenali Nuovi – Xenia square)”
This diploma thesis attempts a series of interventions in the most central historically part of the coastal front of the city of Heraklion (Arsenali Nuovi – Xenia Square) aiming at the urban integration of the wider building blocks / fronts and at the same time the projection of the historical buildings and findings.
In this area there are traces – monuments of different periods (complex of Venetian shipyards, tank of Zane and salt storage house, antiquities on the site of the pre-existing Minos Hotel, excavation of Kalokerinos’ property, excavation site at Bedenaki, holy temple of St. Peter of the Dominicans’ Monastery, archaeological site of Kastella).
The problematic function of the existing area had an important role in the selection of this position. In the 20th century, most of the Arsenali Vecchi and Arsenali Nuovi were demolished, and most of the historical remains were destroyed, making the visitor but even the inhabitant unable to identify and perceive sequences to existing or pre-existing historical structures. At the same time, there is a strong traffic jam and a discontinuity of public space today (pedestrian traffic).
Thus, traffic arrangement and the best possible use of the coastal front are sought, at the same time with the highlighting of historical elements and connection to the public space of the historic center.
To begin with, the one-way traffic of Nearchos Avenue (keeping the direction of Mitsotaki Street, ie westward to eastbound) in comparison with the pedestrian street of Sof. Venizelos (a coastal section linking the “Square of 18 English men” and “Xenia square”), aims at the gentle movement of the car within the historic center, according to the standards of a modern historic city / capital.
The public space is shaped (floors, shelters, seats, lighting) (targeting the) with the aim of highlighting the monuments and findings along the coastal route / promenade. At the same time, with the redefinition of traffic and the creation of the new bridge-road, the Arab-Byzantine wall is revealed and a semi-open fish market is formed, at a lower level, in direct contact with the harbor (production).
The node at the northern end of the 25 August axis ceases to exist as a node, and now acquires the form of a wider plateau – square with a size capable of responding to the transition between the coastal route and the center. At this point (square 18 English) is placed a monument commemorating the events of the historical tragedy (1898).
In addition, buildings and uses are placed in places where they are considered capable of feeding the new situation created. Initially, the site of Kalokerinos (on Venizelou & Mitsotaki Street) is structured and the existing excavation gets roof. At the same time, the restoration of the adjoining neoclassical and housing OF a library, workshops and activities of the Historical Museum of Crete are being proposed.
In addition, urban integration is attempted where necessary, with the addition of two new buildings to residual gaps. Firstly, an office building is placed at the eastern entrance of Venizelos and Mitsotakis streets, which evolves into a shelter system for the service of the restaurants on the coastal route (Venizelos) and a second one, A place for the promotion of the Cretan diet, at Theiakaki Square.
Finally, it is proposed to restore the two-storied stone-built property located at the NE termination of 25 August street (No. 3) and its extension to the neighboring area (formerly hotel Minos’ position) for the creation of a Cretan folk art & handicraft museum with simultaneous housing and highlighting of the existing ground floor excavation).
Facts & Credits:
Course title:Urban interventions as a tool for highlighting the historical footprint in the coastal front of Heraklion (Arsenali Nuovi – Xenia square), Course type: Diploma thesis, Students: Eleni Arakadaki – George Papagelopoulos, Institution: Department of Architecture – University of Crete, Supervisor: Nikos Skoutelis, Examination Committee: Klimis Aslanidis – Alexis Tzompanakis, Date: December 2018