H Ευρωπαϊκή Περιβαλλοντική Πολιτική αποσκοπεί στην προστασία, τη διατήρηση και τη βελτίωση του περιβάλλοντος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτή η πολιτική είναι σχεδιασμένη για να ενσωματώσει την περιβαλλοντική διάσταση σε διάφορους τομείς, με πλέον κρίσιμο τομέα αυτόν της Ενέργειας.

Η ΕΕ έχει θεσπίσει διάφορες πολιτικές και πρωτοβουλίες για τη διασφάλιση της βιώσιμης, ασφαλούς και αποδοτικής χρήσης της ενέργειας. Οι δύο κύριοι πυλώνες της περιβαλλοντικής πολιτικής της ΕΕ στον τομέα της ενέργειας είναι ο πυλώνας «Αειφορίας και Κλιματικής Πολιτικής» και ο πυλώνας «Ενεργειακής Απόδοσης», με τη θερμομόνωση να παίζει κρίσιμο ρόλο και στους δύο παραπάνω πυλώνες, με τρόπους που συμβάλλουν στη βιώσιμη χρήση της ενέργειας και στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ας εστιάσουμε περισσότερο στους δύο αυτούς πυλώνες και τη λειτουργεία της μόνωσης.

1) Πυλώνας Αειφορίας και Κλιματικής Πολιτικής: Η ΕΕ αξιοποιώντας τις περιβαλλοντικές και κλιματικές αξιώσεις της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας έχει θέσει φιλόδοξους στόχους για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030, μείωση των περιβαλλοντικών και κλιματικών πιέσεων που συνδέονται με την παραγωγή και την κατανάλωση (ιδίως στους τομείς της ενέργειας, της βιομηχανικής ανάπτυξης, των κτιρίων και των υποδομών, και την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.

Η θερμομόνωση συνιστά σημαντικό εργαλείο για την επίτευξη των στόχων:

• Μείωση Εκπομπών: Η θερμομόνωση μειώνει τις ενεργειακές ανάγκες των κτιρίων, επιτρέποντας τη μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων και των σχετικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

• Προσαρμογή στις Κλιματικές Αλλαγές: Η θερμομόνωση βοηθά στην προσαρμογή των κτιρίων στις κλιματικές αλλαγές, διατηρώντας το εσωτερικό τους περιβάλλον σε επίπεδα άνεσης χωρίς υπερβολική χρήση ενέργειας.

• Εξοικονόμηση Πόρων: Με τη μείωση της ζήτησης ενέργειας, η θερμομόνωση συμβάλλει στην εξοικονόμηση φυσικών πόρων και στη μείωση των περιβαλλοντικών αποβλήτων.

2) Πυλώνας Ενεργειακής Απόδοσης: Η ΕΕ προωθεί την ενεργειακή απόδοση μέσω πολιτικών και μέτρων που ενθαρρύνουν την αποτελεσματική χρήση της ενέργειας σε όλους τους τομείς, όπως τα κτίρια, οι μεταφορές και η βιομηχανία.

Αντίστοιχα και εδώ η θερμομόνωση συνιστά σημαντικό εργαλείο για την επίτευξη των παρακάτω στόχων:

• Μείωση Ενεργειακής Ζήτησης: Η θερμομόνωση μειώνει τις απώλειες θερμότητας από τα κτίρια, επιτρέποντας τη μείωση της ενεργειακής ζήτησης για θέρμανση και ψύξη.

• Βελτίωση Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων: Η θερμομόνωση συμβάλλει στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, προωθώντας την χρήση λιγότερης ενέργειας για την ίδια επίτευξη της άνεσης.

Επιπλέον, η ΕΕ προωθεί τη χρήση υλικών που πληρούν υψηλές περιβαλλοντικές προδιαγραφές και συμβάλλουν στην αειφορία του κτιριακού τομέα. Στο πλαίσιο αυτό Ευρωπαϊκή Ένωση εφαρμόζει πολιτικές που προωθούν τη χρήση προϊόντων που συνοδεύονται από Περιβαλλοντικές Δηλώσεις Προϊόντων (Environmental Product Declarations – EPD).

Η Οδηγία για τα Οικοδομικά Προϊόντα (CPR) καθιστά υποχρεωτική τη χρήση EPD για ορισμένες κατηγορίες οικοδομικών προϊόντων και είναι υποχρεωτική για τη λήψη του σήματος CE (Conformité Européenne) για πολλά οικοδομικά προϊόντα. Επίσης και η Οδηγία για την Ενεργειακή Απόδοση των Κτιρίων (EPBD) προωθεί τη χρήση Περιβαλλοντικών Δηλώσεων Προϊόντων ως μέρος των προσπαθειών για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων.

Πηγή φωτογραφίας: FIBRAN S.A.

Η έκδοση ενός (EPD) για ένα οικοδομικό υλικό συνεπάγεται τη λήψη υπόψη διάφορων κριτηρίων και παραμέτρων που αφορούν το περιβαλλοντικό του αποτύπωμα.

Μερικά από αυτά τα κριτήρια είναι:

• Κύκλος Ζωής (Life Cycle Assessment – LCA): Η αξιολόγηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του οικοδομικού υλικού καλύπτει όλα τα στάδια του κύκλου ζωής του, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής, της μεταφοράς, της χρήσης και της απόρριψης. Αυτό περιλαμβάνει τον υπολογισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, την κατανάλωση ενέργειας, και άλλες περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Εικόνα 1: Κύκλος ζωής πετροβάμβακα | Πηγή: FIBRAN S.A.

• Ανακυκλώσιμοτητα: Η ικανότητα του υλικού να ανακυκλώνεται και να επαναχρησιμοποιείται αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην εκτίμηση της βιωσιμότητάς του.

• Ενεργειακή Απόδοση: Η αξιολόγηση της ενεργειακής απόδοσης του υλικού, συμπεριλαμβανομένης της ενέργειας που απαιτείται για την παραγωγή, τη μεταφορά και την εγκατάστασή του.

• Υποκατάστατα Υλικά: Η χρήση υποκατάστατων υλικών με χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, όπως ανακυκλώσιμα υλικά ή υλικά με χαμηλή εκπομπή αερίων θερμοκηπίου.

• Πιστοποιήσεις και Πρότυπα: Η συμμόρφωση με περιβαλλοντικά πρότυπα και πιστοποιήσεις όπως το EU Ecolabel, το Cradle to Cradle (C2C), και άλλα, είναι επίσης σημαντικά.

Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των θερμομονωτικών υλικών είναι σημαντικό καθώς αντικατοπτρίζει τον συνολικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο της παραγωγής, της εγκατάστασης, της χρήσης και της απόρριψής αυτών των υλικών. Αν και η θερμομόνωση είναι κρίσιμη για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων, πρέπει επίσης να λαμβάνεται υπόψη η βιωσιμότητα και ο περιβαλλοντικός της αντίκτυπος.

Κάποια σημαντικά στοιχεία του LCA που επηρεάζουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των θερμομονωτικών υλικών περιλαμβάνουν:

• Παραγωγή: Οι πρώτες ύλες και η διαδικασία παραγωγής των θερμομονωτικών υλικών επηρεάζουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα. Αφρώδη μονωτικά από πολυστυρένιο που είναι παραπροϊόντα του πετρελαίου έχουν διαφορετικά περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά από ανόργανα ινώδη μονωτικά προερχόμενα από φυσικά πετρώματα.

• Ενέργεια Παραγωγής: Η ενέργεια που απαιτείται για την παραγωγή των θερμομονωτικών υλικών είναι σημαντικό κριτήριο. Υλικά που παράγονται με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ή με χαμηλές εκπομπές θερμοκηπίου έχουν μικρότερο αποτύπωμα.

• Μεταφορά: Ο τρόπος μεταφοράς των υλικών από τον τόπο παραγωγής στον τόπο χρήσης είναι επίσης κρίσιμος. Η απόσταση, ο τρόπος μεταφοράς (π.χ., οδική, θαλάσσια, αεροπορική), και η αποδοτικότητα των μεταφορικών μέσων λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό των εκπομπών και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Για παράδειγμα ένας ορυκτοβάμβακας (πετροβάμβακας ή υαλοβάμβακας) που παράγεται στην Τσεχία και εισάγεται στην Ελλάδα, επιβαρύνει περισσότερο το περιβάλλον σε σχέση με έναν πετροβάμβακα που παράγεται και χρησιμοποιείται στην Ελλάδα χωρίς την ανάγκη της μεταφοράς.

• Διάρκεια Ζωής: Η μακροζωία και η δυνατότητα ανακύκλωσης των θερμομονωτικών υλικών επηρεάζουν τον περιβαλλοντικό τους αντίκτυπο. Ανόργανα υλικά όπως ο πετροβάμβακας που έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και ανακυκλώνονται εύκολα να έχουν μεγαλύτερη βιωσιμότητα.

Ένα από τα κορυφαία θερμομονωτικά υλικά με εξαιρετικό EPD που παράγεται στην Ελλάδα είναι ο Πετροβάμβακας που ανήκει στην ευρύτερη κατηγορία των Ορυκτοβαμβάκων. Οι ορυκτοβάμβακες, μετάφραση του αγγλικού όρου Mineral Wool (MW), αποτελούν τη γενική κατηγορία της ομάδας των ινωδών μονωτικών κοινό χαρακτηριστικό των οποίων είναι η ανόργανη σύσταση των ινών τους και η ακαυστότητα που προκύπτει ως αποτέλεσμα αυτής της σύστασης.

Η κατηγορία των Ορυκτοβαμβάκων περιλαμβάνει τον Πετροβάμβακα (SW-Stone Wool), τον υαλοβάμβακα (GW-Glass Wool), αλλά και τον προς βιομηχανική μόνο χρήση σκωριοβάμβακα (Slag Wool) και τον κεραμοβάμβακα (Ceramic Wool).  Όλα τα παραπάνω ινώδη μονωτικά είναι βιομηχανικώς παρασκευαζόμενα υλικά και γι’ αυτό φυσικός ορυκτοβάμβακας δεν υπάρχει. Περαιτέρω επειδή η κατηγορία ορυκτοβαμβάκων εμπεριέχει πολλά διαφορετικά μεταξύ τους υλικά, ως προς τη σύσταση και την αποτελεσματικότητα στη θερμομόνωση, ηχομόνωση και πυροπροστασία, πρέπει πάντα να διευκρινίζεται ο τύπος του ορυκτοβάμβακα.

Εικόνα 2: Πλάκα Πετροβάμβακα| Πηγή: FIBRAN S.A.

Ο Ελληνικός πετροβάμβακας έχει μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα από ότι ο εισαγόμενος υαλοβάμβακας. Οι περιβαλλοντικές δηλώσεις προϊόντων του Ελληνικού πετροβάμβακα δηλώνουν μικρότερες εκπομπές στο περιβάλλον από τον υαλοβάμβακα και παρουσιάζουν μικρότερη οξίνιση γης και των πηγών νερού, ενώ όσον αφορά τον ευτροφισμό, τα δυο προϊόντα βρίσκονται στα ίδια επίπεδα. Οι συγκρίσεις στις περιβαλλοντικές δηλώσεις αναφέρονται σε ίδιο πάχος θερμομονωτικού και ίδια πυκνότητα.

Οι παραπάνω κατηγορίες υλικών διαφοροποιούνται μεταξύ τους σε πλήθος φυσικοχημικών ιδιοτήτων αλλά και βιοδιαλυτότητας των ινών με τον πετροβάμβακα να είναι πλήρως βιοδιαλυτό υλικό. Τα δομικά αυτά προϊόντα χαρακτηρίζονται σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση Euroclass αντίδρασης στη φωτιά ως άκαυστα κατηγορίας Α1.

Ο πετροβάμβακας έχει αντοχή σε υψηλές θερμοκρασίες πολύ μεγαλύτερη από τον υαλοβάμβακα, είναι άκαυστος και μπορεί να αντέξει σε θερμοκρασία μέχρι 1000 °C καθυστερώντας την εξάπλωση της φωτιάς, μετά δεν καίγεται αλλά αρχίζει να λειώνει και να χάνει την μηχανική του αντοχή και τις θερμομονωτική του ιδιότητα όπως και οι άλλοι ορυκτοβάμβακες σε άλλες θερμοκρασίες. Η ηχομόνωση που προσφέρει ο πετροβάμβακας είναι πολύ υψηλή, ανάλογα με το πάχος και το βάρος του.

Επειδή καλύτερη ηχομόνωση στον αερόφερτο θόρυβο επιτυγχάνεται με ινώδη πυκνότητας άνω των 30 kg/m³ ο πετροβάμβακας είναι μια καλύτερη επιλογή έναντι του ως επί το πλείστο ελαφρύτερου υαλοβάμβακα. Συνολικά, η επιλογή θερμομονωτικών υλικών πρέπει να γίνεται με ισορροπία μεταξύ των ιδιοτήτων τους (θερμομόνωση, ηχομόνωση, πυροπροστασία, διαπνοή) και του περιβαλλοντικού τους αποτυπώματος.

Άρθρο του Χρήστου Χατζηάστρου | Χημικού, MSc. Χημείας Δομικών Υλικών | Δ/ντή Τεχνικής Υποστήριξης της εταιρείας FIBRAN Α.Ε.

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: FIBRAN S.A.

Υποβάλλετε ένα άρθρο

Το όνομά σας *

Το email σας *

Το θέμα του άρθρου σας *