Η μεγάλη πλειοψηφία των κτιρίων που κατασκευάστηκαν πριν το 1980, και που αντιπροσωπεύουν περίπου το 68% του συνόλου, δεν είναι θερμομονωμένα, ενώ διαθέτουν και παλιά κουφώματα, με μονούς υαλοπίνακες, χωρίς θερμομόνωση στο πλαίσιο και πολύ κακή αεροστεγανότητα .
Η απρόσμενη κατακόρυφη αύξηση των τιμών της ενέργειας ανέδειξε ακόμα περισσότερο το ήδη καταγεγραμμένο πρόβλημα. Κατά μέσο όρο οι ελληνικές κατοικίες καταναλώνουν από 191 -315kWh/m2 (εικόνα 1), όπου με τη τιμή του πετρελαίου τον Νοέμβριο αντιστοιχεί σε 66,85 -110,25 €/m2. Τα μέτρα που έχει λάβει η κυβέρνηση μπορεί να είναι ανακουφιστικά, αλλά δεν μπορούν να έχουν πολυετή διάρκεια λόγω δημοσιονομικής σταθερότητας. Οπότε ο ιδιοκτήτης θα πρέπει να σκεφτεί την ανακαίνιση του κελύφους για να μειώσει τις απώλειες και συνεπώς την κατανάλωση. Τα χρηματοδοτικά προγράμματα, όπως τα Εξοικονομώ προσφέρουν λοιπόν την ευκαιρία για τη μόνιμη ενεργειακή βελτίωση των κατοικιών.
Εικόνα 1: Μέση κατανάλωση ανά χρήση κτιρίου | Πηγή: FIBRAN S.A.
Υπάρχουν τρεις μεγάλες κατηγορίες παρεμβάσεων στα αστικά κτίρια:
Η αναδρομική θερμομόνωση των κατακόρυφων δομικών στοιχείων, που στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων αντιμετωπίζεται με την εφαρμογή ολοκληρωμένων συστημάτων εξωτερικής θερμομόνωσης.
Η θερμομόνωση του δώματος, που στις πλείστες των περιπτώσεων αντιμετωπίζεται με την εφαρμογή της τεχνικής του αντεστραμμένου δώματος, ενώ η θερμομόνωση της κεραμοσκεπής αντιμετωπίζεται με την τοποθέτηση θερμομόνωσης ανάμεσα στις τεγίδες.
Η αντικατάσταση των παλιών κουφωμάτων με σύγχρονα, θερμομονωτικά.
Εικόνα 2: Σύστημα Εξωτερικής Θερμομόνωσης με πετροβάμβακα | Πηγή: FIBRAN S.A.
Οφείλει κανείς, βέβαια, να επισημάνει, ότι ανάλογα με την περίπτωση υπάρχουν κι άλλες λύσεις, όπως η εσωτερική θερμομόνωσητων τοιχοποιιών, η κατασκευή ενός νέου, συμβατικού δώματος επί του υφισταμένου, η θερμομόνωση της κεραμοσκεπής από την εσωτερική της πλευρά, η προσθήκη δεύτερου κουφώματος, αντί για την αντικατάσταση του υφισταμένου κ.α.
Η επιτυχία ενός συστήματος εξωτερικής θερμομόνωσης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη συνολική αντιμετώπιση της συνοχής και συμβατότητας των υλικών, των κατασκευαστικών λεπτομερειών και των ειδικών τεμαχίων που απαιτούνται για την κάθε κατασκευή. Ο τρόπος κατασκευής διέπεται από κανόνες και προδιαγραφές που αφορούν στην ποιότητα των υλικών, στους τρόπους εφαρμογής, στις ειδικές λεπτομέρειες και στις ανοχές της κατασκευαστικής μεθόδου. Ως προς τα θερμομονωτικά υλικά, στην εφαρμογή των συστημάτων εξωτερικής θερμομόνωσης πρέπει να επιλέγονται υλικά που προσφέρουν θερμομόνωση αλλά και ηχομόνωση και πυροπροστασία όπως ο πετροβάμβακας.
Εικόνα 3: Σύστημα Εξωτερικής Θερμομόνωσης με πετροβάμβακα | Πηγή: FIBRAN S.A.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως ο πετροβάμβακας μπορεί να αποτελέσει τον πυροφραγμό μεταξύ γειτονικών διαμερισμάτων και να περιορίσει την εξάπλωση μιας φωτιάς, γεγονός πολύ σημαντικό για την προστασία των ενοίκων. Σημαντικό σημείο προσοχής στο σύστημα εξωτερικής θερμομόνωσης είναι και η επιλογή του σωστού πάχους. Για να πετύχουμε τη μέγιστη εξοικονόμηση ενέργειας δεν πρέπει να παραμείνουμε σε αυτά που προτείνει ο κανονισμός αλλά να επιλέγουμε πάχη σε μερικές περιπτώσεις μεγαλύτερα των 10cm. Ας σημειώσουμε πως σε περιοχές όπως η Δυτική Μακεδονία και η Ήπειρος κατάλληλο πάχος θεωρείται αυτό των 15cm, ενώ στη Νότια Ελλάδα αν θέλουμε να έχουμε εξοικονόμηση θα πρέπει να επιλέξουμε σίγουρα 8cm.
Επόμενο στοιχείο που έχει απώλειες και πρέπει να θερμομονωθεί στο κτίριο είναι το δώμα. Οι ευρύτερα εφαρμοζόμενες κατασκευαστικές λύσεις είναι σήμερα δύο: το συμβατικό και το αντεστραμμένο δώμα.
Το συμβατικό δώμα αποτελεί την παλαιότερη τεχνολογία και εφαρμόζεται ευρύτατα στην Ελλάδα. Για την κατασκευή του συμβατικού δώματος μπορούν να χρησιμοποιηθούν εξηλασμένη πολυστερίνη υψηλής αντοχής σε θλίψη.
Εικόνα 4: Αντεστραμμένο δώμα με χαλίκι | Πηγή: FIBRAN S.A.
Το αντεστραμμένο δώμα αποτελεί μία πιο πρόσφατη λύση για την Ελλάδα. Κύριο χαρακτηριστικό του αντεστραμμένου δώματος είναι ότι το θερμομονωτικό υλικό τοποθετείται πάνω από τη στεγάνωση και όχι κάτω από αυτήν, όπως συμβαίνει στο συμβατικό δώμα. Το αντεστραμμένο δώμα παρουσιάζει μία σειρά από πλεονεκτήματα που το καθιστούν προφανή επιλογή για εφαρμογή σε υφιστάμενα κτίρια:
α) Η στεγάνωση προστατεύεται από την υπεριώδη ακτινοβολία, τις θερμοκρασιακές διακυμάνσεις και τις μηχανικές καταπονήσεις, που τελικά οδηγούν σε αστοχία της διαδικασίας της στεγάνωσης.
β) Η τοποθέτηση των θερμομονωτικών πλακών μπορεί να διεξαχθεί ανεξαρτήτως των καιρικών συνθηκών και χωρίς να απαιτηθεί καμία προγενέστερη εργασία.
Εικόνα 5: Αντεστραμμένο δώμα με πλακάκι | Πηγή: FIBRAN S.A.
γ) Έχει μικρότερο βάρος και δεν αυξάνεται τόσο το ύψος της στάθμης του δώματος.
δ) Το κόστος κατασκευής και συντήρησης είναι μικρότερο του συμβατικού δώματος.
Για τη θερμομόνωση του αντεστραμμένου δώματος το πιο ενδεδειγμένο υλικό είναι η εξηλασμένη πολυστερίνη, καθώς είναι το πλέον αδιάβροχο θερμομονωτικό υλικό. Για την τελική επικάλυψη υπάρχουν αρκετές εναλλακτικές λύσεις. Οι συχνότερα χρησιμοποιούμενες είναι αυτές με επικάλυψη της θερμομονωτικής στρώσης με πλάκες πεζοδρομίου ή αυτές όπου το θερμομονωτικό υλικό παράγεται απευθείας με τελική επίστρωση ειδικής τσιμεντοκονίας, οπότε είναι έτοιμο προς τοποθέτηση. Τα τελευταία χρόνια αυξάνεται και στην Ελλάδα ο αριθμός των αντεστραμμένων δωμάτων, που διαμορφώνονται ως κήποι για λόγους λειτουργικούς, αισθητικούς και περιβαλλοντολογικούς, οδηγώντας στην ειδική λύση του φυτεμένου δώματος.
Συνοψίζοντας, η επίδραση της αναδρομικής θερμομόνωσης και της αντικατάστασης κουφωμάτων στα θερμαντικά φορτία είναι καθοριστική, ιδίως στη Βόρεια Ελλάδα, οδηγώντας σε μείωση της κατανάλωσης για θέρμανση κατά έως και 41%. (Εικόνα 7) ενώ παράλληλα στο δώμα οι μείωση είναι 33% (Εικόνα 8).
Άρα η εξοικονόμηση ενέργειας που αποζητάμε στα κτίρια μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη σωστή και επαρκή θερμομόνωση των κελύφους τους. Οι λύσεις υπάρχουν και εφαρμόζονται πολλά χρόνια στην Ελλάδα από έμπειρους τεχνίτες. Οπότε η επιλογή και η λύση είναι στα χέρια μας…