Το αντικείμενο της μελέτης, που παρουσιάζει το γραφείο ΚΟΜ37-Αρχιτέκτονες, είναι η ανάπλαση τμήματος του Ο.Τ.64, στα βορειοδυτικά της κεντρικής πλατείας της κοινότητας των Θρακομακεδόνων του Δήμου Αχαρνών. Ο παραδειγματικός σχεδιασμός του χώρου προσβλέπει στην μελλοντική εξέλιξη της ανάπλασης σε γειτονικούς, αδιαμόρφωτους δημόσιους, χώρους που περιβάλλουν την πλατεία. Ο προτεινόμενος φυσικός παιχνιδότοπος με τον ιδιαίτερο εξοπλισμό του θα προσελκύσει στην περιοχή επισκέπτες και από όμορες περιοχές.

Οι Θρακομακεδόνες είναι μία οικιστική περιοχή, στα βόρεια προάστια του νομού Αττικής, κοντά στους πρόποδες της Πάρνηθας. Εντάχθηκε στο σχέδιο πόλεως το 1952 και από το 2010 αποτελεί δημοτική ενότητα του Δήμου Αχαρνών. Το πρότυπο πολεοδομικό σχέδιο του οικισμού συντάχθηκε από το γραφείο Δοξιάδη. Δημιουργήθηκε ένα ισχυρό κέντρο, η πλατεία Αριστοτέλους. Αρκετοί δρόμοι χαράχθηκαν ακτινωτά με κέντρο την πλατεία, κάποιοι άλλοι αποτελούν τμήματα ομόκεντρων κύκλων.

Σχέδιο γενικής διάταξης ευρύτερης περιοχής με εντοπισμένη την μελλοντική εξέλιξη της ανάπλασης, © ΚΟΜ37-Αρχιτέκτονες

“Συνολικά οι δρόμοι έχουν μεγάλο πλάτος”.

Κάτοψη περιοχής ανάπλασης, © ΚΟΜ37-Αρχιτέκτονες

Ταυτόχρονα προβλέφθηκαν αρκετές εκτάσεις για χώρους πρασίνου. Η «ραχοκοκαλιά» του πολεοδομικού κέντρου είναι η σημερινή Αριστοτέλους-Ολυμπίων που τέμνει την  πλατεία, περίπου κάθετα στον άξονα Βορρά-Νότου. Το χαρακτηριστικό αυτού του άξονα είναι το μεγάλο πλάτος του με την φαρδιά νησίδα στο μέσο του. Οι κύριες υπηρεσίες και δραστηριότητες της περιοχής βρίσκονται γύρω από την πλατεία Αριστοτέλους. Στην περίμετρο της πλατείας βρίσκονται δημοτικά κτίρια και υπηρεσίες, σχολικά κτίρια και κάποια καταστήματα εμπορίου και αναψυχής.

Μηκοτομές περιοχής ανάπλασης, © ΚΟΜ37-Αρχιτέκτονες

“Γύρω από την πλατεία υπάρχουν σημαντικοί και μεγάλου μεγέθους δημόσιοι χώροι”.

Φωτορεαλιστική απεικόνιση περιοχής ανάπλασης, λήψη από ψηλά. © ΚΟΜ37-Αρχιτέκτονες

Συνολικά οι δημόσιοι ελεύθεροι χώροι γύρω από την πλατεία είναι ασύνδετοι. Οι διαδοχικές διαμορφώσεις, αναπλάσεις, παρεμβάσεις στην ευρύτερη περιοχή στερούνται ενός οργανωτικού προγραμματικού σχεδιασμού. Οι αποσπασματικές διαμορφώσεις εμπεριέχουν την «αγωνία» της ένταξης μίας κάποιας χρήσης σε μία περιοχή που κληροδοτήθηκε ένας πλούσιος δημόσιος χώρος από την αρχική της ρυμοτόμηση. Το βασικό έλλειμμα είναι η απουσία μίας ενιαίας αστικής ταυτότητας. Αυτό το έλλειμα αντανακλά σε πλήθος παρεμβάσεων τόσο στη μεγάλη, όσο και στη μικρή κλίμακα.

Η παρούσα μελέτη, αν και αφορά μόνο το Ο.Τ.64, προτείνει μία εξέλιξη της ανάπλασης με σταδιακή ενσωμάτωση όλων των ελεύθερων δημόσιων χώρων γύρω από την πλατεία.

Ο καμπύλος διάδρομος πρόσβασης προς τον βρεφονηπιακό σταθμό, © ΚΟΜ37-Αρχιτέκτονες

Βασικά εργαλεία αυτής της προτεινόμενης ανάπλασης είναι τα ακόλουθα:

• Ο ανασχεδιασμός του τοπικού οδικού δικτύου στις αναγκαίες κυκλοφοριακές διαστάσεις του, που θα επιβάλει την κίνηση των οχημάτων με χαμηλές ταχύτητες και την εξασφάλιση επιπλέον επιφανειών για πεζούς, ποδήλατα, πράσινο και αστικό εξοπλισμό.

• Η οργάνωση της παρόδιας στάθμευσης στα ελάχιστα απαραίτητα όρια με ταυτόχρονη εξασφάλιση του μέγιστου δυνατού αριθμού θέσεων. Η απελευθέρωση των γωνιών των δρόμων θα μειώσει παράλληλα τους κινδύνους ατυχήματος λόγω περιορισμού της ορατότητας.

• Η σωστή εφαρμογή των υπαρχόντων προδιαγραφών για την προσβασιμότητα των Α.μ.Ε.Α.

• Η τυποποίηση του αστικού εξοπλισμού με στόχο την ομογενοποίηση του και την σταδιακή κατάργηση της πολυμορφίας του. Ο αστικός εξοπλισμός, τα «έπιπλα του δρόμου» θα βρίσκονται εκεί που χρειάζονται ώστε να μην εμποδίζουν τη μετακίνηση των πεζών. Η επιλογή συγκεκριμένων στοιχείων θα τηρείται τόσο στις νέες διαμορφώσεις όσο και στην αντικατάσταση στοιχείων παλαιότερων διαμορφώσεων.

Η περιοχή ανάπλασης έχει έκταση περίπου 7.500 m². Παράλληλα με την βόρεια παρειά του χώρου βρίσκεται ο βρεφονηπιακός σταθμός. Το περίγραμμα του αύλειου χώρου του υλοποιήθηκε σε απόσταση από τις περιφράξεις των όμορων ιδιοκτησιών αφήνοντας ένα μικρό πέρασμα. Στη όριο της δυτικής παρειάς του χώρου δημιουργήθηκε μία οδός πρόσβασης που αφορά όμορες ιδιοκτησίες. Εκτός από την πρόσβαση των οχημάτων, ο χώρος χρησιμοποιείται και για την στάθμευσή τους. Στα ελεύθερα τμήματα της υπόλοιπης επιφάνειας εγγράφονται στο έδαφος διαγώνιες χαράξεις που προέρχονται από την χρήση οχημάτων που υλοποιούν συντομεύσεις παρακάμπτοντας το οδικό δίκτυο.

Το κυματοειδές εσωτερικό όριο του πεζοδρομίου στα νότια της περιοχής, © ΚΟΜ37-Αρχιτέκτονες

“Από την συμβολή με την οδό Αριστοτέλους έως και την οδό Αδριανουπόλεως, σε επαφή με την πλατεία, υπάρχει διαμορφωμένο πεζοδρόμιο μικρού πλάτους”.

Η πρόσβαση στην περιοχή από τα νοτιοανατολικά, η οδός Αδριανουπόλεως περιορίζεται στο ελάχιστο αναγκαίο πλάτος, © ΚΟΜ37-Αρχιτέκτονες

Η ελεύθερη ζώνη των πεζών είναι μικρότερη από την αναγκαία. Στην περιοχή της αφετηρίας των λεωφορείων δεν υπάρχει καμία διεύρυνση ως υποδομή αναμονής πλην ενός μικρού στεγάστρου. Στο τμήμα επί της οδού Αδριανουπόλεως δεν υπάρχει καθόλου πεζοδρόμιο. Σε όλο το μήκος του πεζοδρομίου δεν υπάρχει καμία υποδομή για ΑΜΕΑ. Οι τρεις διαγραμμισμένες στην άσφαλτο διαβάσεις πεζών δεν συνοδεύονται με τις αναγκαίες ράμπες των πεζοδρομίων. Συνολικά όλη η προς ανάπλαση περιοχή στερείται του αναγκαίου αστικού εξοπλισμού, υποδομών προσβασιμότητας και στοιχείων αστικοποίησης. Αντίστοιχα η φωτιστική υποδομή που καλύπτει ανάγκες οδοφωτισμού και περιοχών βάδισης είναι ανεπαρκέστατη.

Η διαδρομή πρόσβασης στα δυτικά μεταξύ των όμορων ιδιοκτησιών και του χώρου παιχνιδιού, © ΚΟΜ37-Αρχιτέκτονες

Οι βασικές κατευθύνσεις που αναφέρθηκαν για την εξέλιξη του έργου στην ευρύτερη περιοχή έχουν εφαρμογή στο υπό ανάπλαση τμήμα και αφορούν:

• την ανάκτηση της περίσσειας του οδοστρώματος,

• την διεύρυνση των πεζοδρομίων,

• τον προσδιορισμό και οριοθέτηση των παρόδιων θέσεων στάθμευσης,

• τη διασφάλιση προσπελασιμότητας για όλους,

• την αναίρεση αυθαίρετων ιδιωτικών παρεμβάσεων,

• την υλοποίηση του αναγκαίου αστικού εξοπλισμού,

• τη δημιουργία μίας ενιαίας αστικής ταυτότητας.

Η δυτική πρόσβαση στο εσωτερικό του χώρου παιχνιδιού. Διακρίνονται κατακόρυφοι πάσσαλοι, ανισόσταθμα τοποθετημένοι με διαφορετικές κλίσεις και έντονα χρωματισμένοι, που λειτουργούν ως σηματοδότες, © ΚΟΜ37-Αρχιτέκτονες

Ειδικά όμως στην ανάπλαση της υπό εξέταση περιοχής δόθηκαν απαντήσεις στα ακόλουθα ζητήματα:

• αστικοποίηση της παρόδιας ζώνης από τη συμβολή με τον οδό Αριστοτέλους έως και την οδό Αδριανουπόλεως,

• αποτροπή πρόσβασης και στάθμευσης των οχημάτων στο εσωτερικό της προς ανάπλαση περιοχής,

• εξασφάλιση ικανού αριθμού παρόδιων θέσεων στάθμευσης για τους εργαζόμενους του βρεφονηπιακού σταθμού και τους επισκέπτες της περιοχής,

• διευθέτηση της διαδρομής πρόσβασης στις όμορες ιδιωτικές κατοικίες και αποτροπή της στάθμευσης στην επιφάνεια της υπό ανάπλασης περιοχής,

• σύγκλιση της περιοχής ανάπλασης τόσο με την κεντρική πλατεία όσο και με το όμορο οικοδομικό τετράγωνο στα νότια στα πλαίσια της εξελισσόμενης ανάπλασης,

• και τέλος υλοποίηση ενός πρότυπου φυσικού παιχνιδότοπου.

Ο καμπύλος διάδρομος πρόσβασης μεταξύ της περίφραξης του βρεφονηπιακού σταθμού και του χώρου παιχνιδιού, © ΚΟΜ37-Αρχιτέκτονες

“Για τη διαμόρφωση της περιοχής συνδυάστηκαν δύο διαφορετικές παρεμβάσεις”.

Ο καμπύλος διάδρομος πρόσβασης λίγο πριν την κατάληξή του στην πλατεία συνδέεται με το καμπύλο κυματοειδές καθιστικό, © ΚΟΜ37-Αρχιτέκτονες

Η πρώτη, σχεδιαστικά πιο αυστηρή, αφορούσε την αστικοποίηση της περιοχής, δηλαδή την οργάνωση και διευθέτηση των κινήσεων των οχημάτων και των πεζών. Καθορίστηκαν τα υλικά των δαπέδων, το είδος και οι θέσεις των φυτών και του αστικού εξοπλισμού.

Στην κεντρική περιοχή του χώρου παιχνιδιού βρίσκεται ο σηματοδότης του χώρου, ένα παιχνίδι με τρεις ξύλινους κωνικούς πύργους με γέφυρες, δίχτυα και τσουλήθρες, © ΚΟΜ37-Αρχιτέκτονες

Η πρώτη παρέμβαση κατά κύριο λόγο αφορά την περίμετρο του χώρου διαμόρφωσης. Στο εσωτερικό του χώρου η παρέμβαση είχε αντίθετη σχεδιαστική φιλοσοφία. Η ανοργάνωτη συνθήκη της υπάρχουσας βλάστησης υπήρξε το υπόβαθρο της ένταξης μέσα σε αυτή του χώρου παιχνιδιού. Στο εσωτερικό του χώρου παιχνιδιού οι χαράξεις δεν είναι αυστηρές, δεν εντάσσονται σε κάποιο γεωμετρικό κάναβο. Είναι στο μέγιστο βαθμό ελεύθερες καμπύλες, προσαρμοσμένες στα υπάρχοντα ξέφωτα των δέντρων και γύρω από τις ζώνες ασφαλείας που ορίζονται από τους κατασκευαστές των οργάνων παιχνιδιού.

Κοντά στους κωνικούς πύργους ένα εξαγωνικό παιχνίδι αιώρησης. Διακρίνονται τα καμπυλόσχημα χείλη στην οριοθέτηση των δαπέδων πτώσης και το βότσαλο πλήρωσης αυτών, © ΚΟΜ37-Αρχιτέκτονες

Το εσωτερικό όριο του πεζοδρομίου της Αδριανουπόλεως μεταβλήθηκε σε μία μεταβλητή καμπύλη «κορδέλα» που εισέρχεται και εξέρχεται στην περιοχή του διατηρούμενου φυσικού πάρκου. Σε επιφάνειες αυτών των εσωτερικών καμπυλών της «κορδέλας» τοποθετούνται υπαίθρια καθιστικά. Στην υποπεριοχή στα δυτικά του χώρου διαμορφώθηκε η διαδρομή πρόσβασης σε όλες τις αυλόθυρες των όμορων ιδιοκτησιών με τρεις παράλληλες ζώνες. Η πρώτη, σε επαφή με τις περιφράξεις, συνιστά ένα διακοπτόμενο από τις εισόδους, παρτέρι σε συνέχεια της υπάρχουσας φυτοφραγής.

Το παιχνίδι με τους τρεις ξύλινους κωνικούς πύργους από τα βορειοδυτικά του χώρου παιχνιδιού, © ΚΟΜ37-Αρχιτέκτονες

Η επόμενη είναι ο διάδρομος πρόσβασης των οχημάτων στο ελάχιστο αναγκαίο πλάτος. Και τέλος ο διάδρομος κίνησης των πεζών σε επαφή με παρτέρια και πλατώματα στάσης, στο όριο της περίφραξης του χώρου παιχνιδιού. Στην υποπεριοχή μεταξύ του βρεφονηπιακού σταθμού και του χώρου παιχνιδιού, η καμπύλη χάραξη οργανώνει την πορεία των πεζών από την πλατεία Αριστοτέλους έως τη συμβολή της με τον δυτικό διάδρομο πρόσβασης οχημάτων και πεζών.

Κοντά στη δυτική είσοδο του χώρου βρίσκεται ένα παιχνίδι αναρρίχησης. Διακρίνονται καθιστικά διαμορφωμένα από κορμούς δέντρων προς ενίσχυση του φυσικού χαρακτήρα του χώρου, © ΚΟΜ37-Αρχιτέκτονες

Η πορεία αυτή διακόπτεται σημειακά με την παρεμβολή μίας ακόμα χάραξης σε μορφή «κορδέλας». Η κυματοειδής «κορδέλα» διαμορφώνει ένα διπλής σημασίας όριο στη βόρεια πλευρά της πορείας των πεζών οριοθετώντας τις δύο διαφορετικές προσβάσεις του βρεφονηπιακού σταθμού. Ταυτόχρονα συνιστά ένα καθιστικό αναμονής, αλλά ακόμα περισσότερο ένα μικρότοπο παιχνιδιού στον οποίο συμμετέχει και η ίδια.

Η κεντρική περιοχή παιχνιδιού από τα νότια. Διακρίνονται μικρότερα συνδετήρια μονοπάτια κατασκευασμένα από ανισόσταθμα πακτωμένους κορμούς στο έδαφος, © ΚΟΜ37-Αρχιτέκτονες

Στοιχεία & Συντελεστές έργου:

Τίτλος & Τύπος έργου: Ανάπλαση δημόσιου χώρου και διαμόρφωση ενός φυσικού παιχνιδότοπου, Τοποθεσία: Οικοδομικό τετράγωνο Ο.Τ.64 επί της πλατείας Αριστοτέλους – Θρακομακεδόνες, Κύριος έργου: Δήμος Αχαρνών, Αρχιτεκτονική μελέτη: ΚΟΜ37-Αρχιτέκτονες, Συνεργάτες Αρχιτέκτονες: Αντώνης Κρασάς – Μανώλης Βότσης – Άννα Πετράκη – Όλγα Παλαιολόγου, Τοπογραφική μελέτη: Χρήστος Γρέβιας, Ηλεκτρομηχανολογική μελέτη: Η-Μ Σχεδιασμός Ε.Ε.,Φυτοτεχνική μελέτη: Κατερίνα Γκόλτσιου, Επιφάνεια: 7.500 τ.μ., Κείμενο παρουσίασης – Φωτορεαλιστικές απεικονίσεις: ΚΟΜ37-Αρχιτέκτονες

Υποβάλλετε ένα άρθρο

Το όνομά σας *

Το email σας *

Το θέμα του άρθρου σας *