Η μελέτη για την ανάπλαση του χώρου της δεξαμενής ύδρευσης του Μεγαλοχωρίου Θήρας καταλαμβάνει έκταση περίπου 5818,00 μ². Τις τελευταίες δεκαετίες το νησί συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πλέον δημοφιλής τουριστικούς προορισμούς και λόγω της αυξανόμενης εισροής επισκεπτών η ανάγκη για υποδομές και ανοικτούς δημόσιους χώρους γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική. Για τον λόγο αυτό, το έργο έχει δισυπόστατο ρόλο.
Αφενός την δημιουργία νέων υπόγειων δεξαμενών αποθήκευσης αφαλατωμένου νερού χωρητικότητας περίπου 5,000 m3 με σκοπό την κάλυψη των ολοένα και αυξανόμενων αναγκών ύδρευσης και αφετέρου την αξιοποίηση και τον ανασχεδιασμό των υφιστάμενων δομών προκειμένου να μπορούν να φιλοξενήσουν πολιτιστικές δράσεις, καθώς και την διαμόρφωση ενός ανοικτού θεάτρου.
“Τα βασικά του στοιχεία του οικοπέδου είναι το πλάτωμα που χρησιμοποιήθηκε ως επιφάνεια συλλογής ομβρίων και το κεντρικό κτίριο της εστία/μετόχι που καταλαμβάνει επιφάνεια 670 m2”.
Πιο συγκεκριμένα, η εστία -με την εντυπωσιακή οροφή με τα σταυροθόλια– η οποία λειτούργησε στα τέλη του 19ου αιώνα ως χώρος φιλοξενίας μοναχών, εν συνεχεία κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ως στρατιωτική βάση, ως κλωστουφαντουργική μονάδα στα μέσα του 20ου αιώνα και τα τελευταία χρόνια ως δεξαμενή νερού μετατρέπεται σε μια αίθουσα πολλαπλών χρήσεων πολιτιστικού χαρακτήρα.
Το δώμα των δύο κτιρίων αναλαμβάνει τον ρόλο του «υποδοχέα» εφήμερων δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων. Υπαίθριος κινηματογράφος, μικρή αγορά, εικαστικές εκθέσεις, φεστιβάλ είναι μερικά παραδείγματα δρωμένων που μπορούν να φιλοξενηθούν στον εν λόγω χώρο.
Στοιχείο που δεσπόζει στην υπό σχεδιασμό περιοχή είναι το υπαίθριο θέατρο 600 θέσεων που εκτείνεται σχεδόν στο σύνολο του βόρειου τμήματος του οικοπέδου. Με χαμηλότερη στάθμη αυτή της σκηνής και ψηλότερη αυτή της τελευταίας σειράς κερκίδων, η διάταξή του παίρνει τη μορφή τόξων που εξαπλώνονται όσο απομακρυνόμαστε από το κέντρο/πυρήνα της σκηνής. Η σκηνή τοποθετείται συν-επίπεδα του κτιρίου της εστίας στην προέκταση του άξονά του.
“Η πρόσβαση στο θέατρο γίνεται είτε διαμέσου της αίθουσας, είτε από τον υπαίθριο δημόσιο χώρο”.
Παράλληλα, η υψομετρική διαφορά και η κυκλοτερής επικλινής ανάπτυξη του χώρου, συμβάλλει στην ενίσχυση της ακουστικής, στην προστασία από τους ισχυρούς ανέμους βόρειων διευθύνσεων, αλλά και στην προστασία από τον έντονο ηλιασμό, ειδικότερα κατά τις απογευματινές ώρες.
Το θέατρο πληροί όλες τις σχεδιαστικές αρχές, τις προϋποθέσεις και τις τεχνικές απαιτήσεις για την φιλοξενία σύγχρονων καλλιτεχνικών παραστάσεων και θεαμάτων. Σημειώνεται ότι σε περίπτωση που κρίνεται αναγκαία η επέκταση των θέσεων και της χωρητικότητας του θεάτρου, τοποθετούνται ελαφρά στοιχεία με καθίσματα, ενώ αντίστοιχα για δρώμενα που απευθύνονται σε μικρότερο αριθμό θεατών, το θέατρο δύναται να λειτουργήσει τμηματικά, με απομόνωση του πίσω τμήματός του.
“Τέλος, η δομή του θεάτρου αποτελεί την οροφή κάτω από την οποία τοποθετούνται σε δύο διευθύνσεις οι δεξαμενές νερού”.
Ο ανοικτός χώρος εκτός θεάτρου λειτουργεί ως ένα «αστικό πάρκο» και προσφέρεται για περίπατο και αναψυχή. Ανά περιοχές συναντάμε μεσογειακή φύτευση η οποία συμβάλλει στην βελτίωση του μικροκλίματος και των συνθηκών θερμικής άνεσης.
Η όλη επιφάνεια της υπό διαμόρφωση έκτασης και του θεάτρου συνεχίζει να αποτελεί επιφάνεια συλλογής και απορροής των βρόχινων νερών προς την υφιστάμενη μικρή υπόγεια δεξαμενή έμπροσθεν του κτιρίου με σκοπό την άρδευση, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο την βιωσιμότητα του έργου και προωθώντας την περιβαλλοντική συνείδηση μέσα από τη διαδικασία του σχεδιασμού.
Ειδικότερα, στον χώρο του θεάτρου τοποθετείται αγωγός απορροής των υδάτων στην περιφέρεια της σκηνής, στοιχείο που αποτελούσε ένα από τα βασικά μέρη των αρχαίων θεάτρων και ονομαζόταν εύριπος. Σημεία στάσης καθώς και δυο κλιμακωτά παρατηρητήρια προσφέρουν μια δραματική πανοραμική θέα του νησιού.
Σε μια εποχή όπου η μεταβολή του κτισμένου και του ευρύτερου περιβάλλοντος είναι ραγδαία, ο στρατηγικός σχεδιασμός που περιλαμβάνει νέους ανοικτούς δημόσιους χώρους καθώς και υποδομές αποτελεί αναγκαίο στοιχείο για τη διατήρηση της κοινωνικής ζωής της κοινότητας και για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου.
English Description: Cisterna Theatre Park | Adaptive reuse and redesign of a cistern in Santorini island, Greece, into a cultural public space with an open-air theatre / Concept design by Evangelia Argyrou and Nestoras Skantzouris
The Cisterna Theatre Park is located in a 5,800 m2 area in Santorini Island. Since the last decades Santorini Island has been among the most popular holiday destinations with a growing number of visitors every year.
Thus, the need for public space and infrastructure is of vital importance. The project has two main aspects, the adaptive reuse and redesign of the existing facilities and their surrounding space into a cultural public space with an open-air theatre, and the construction of 4 new underground water tanks capable of storing 4,800 m3 of water in total.
The central building with the impressive groin vault ceiling that since its construction in the end of the 19th century housed monasterial amenities, a military base, a textile industry and most recent a cistern, is transformed into a multipurpose cultural space.
“A new ancillary building is designed next to the central for supportive purposes”.
“Their common rooftop serves as a “receptor” of short-term activities and events such as cinema, art exhibitions, festivals etc”.
The open-air theatre can accommodate more than 600 guests and is versatile in a way that it could be used in smaller or larger sections depending on the event that is hosted. It is formed by mutative arc shape stands that extend almost over the entire surface and its monolithic presence defines the new ground which is the rooftop of the new water tanks.
The stage is placed at the lowest level of the theatre and the park, in order to be protected from the intense sunlight and the winds, to amplify acoustics as well as to be directly accessible from the multipurpose building.
Its structure and geometry in combination with a system of pipes installed under the stage circumferentially, facilitate the collection of the rainwater that could be reused for irrigation.
This system which reinterprets one of the main parts of the ancient Greek theatre, called evripos (εὒριπος), promotes the sustainability of the project and develops an environmental conscience through design.
The rest of the area is a public park available for promenades and recreation and is planted with Mediterranean flora that improves the microclimate and the thermal comfort conditions. Several resting spots and two tiered watching points are designed in the park offering a dramatic panoramic view of the whole island.
Due to the rapid changes in the built environment and the landscape of the island, caused by the travel and tourism industry, the demand for new multipurpose public spaces and infrastructure developments is crucial and will benefit the standard of living and the social life of the community.