Εύφημο μνεία στον ανοιχτό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό προσχεδίων για τη «δημιουργία χώρων εγκαταστάσεων κοινής ωφελείας στο οικοδομικό τετράγωνο που περικλείεται από τις οδούς Αλοννήσου – Μυκόνου – Άνδρου – Σιδηροκάστρου (Πρώην στάβλοι Παπάφη)», απέσπασε μελετητική ομάδα, αποτελούμενη από αξιόλογους μηχανικούς, επιστήμονες και φοιτητές.
1. Γενικές αρχές
Το οικοδομικό τετράγωνο στο οποίο πρόκειται να ενταχθεί το σύγχρονο κτιριακό συγκρότημα για την εξυπηρέτηση κοινωφελών χρήσεων βρίσκεται σε μια πυκνοδομημένη περιοχή του Δ’ Δημοτικού Διαμερίσματος του Δήμου Θεσσαλονίκης.
Στην περιοχή αυτή πέρα από τις ελλείψεις σε υποδομές κοινωφελών χρήσεων διαπιστώνεται ότι υπάρχουν ελλείψεις τόσο σε πράσινο όσο και σε δημόσιους υπαίθριους χώρους.
Οι κατασκευές των πρώην στάβλων Παπάφη καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος του οικοδομικού τετραγώνου, δημιουργώντας έναν απροσπέλαστο περίκλειστο χώρο, ο οποίος δεν επιτρέπει στους κατοίκους της περιοχής να τον χρησιμοποιούν και να τον οικειοποιηθούν.
Οι παλαιές κατασκευές με τις μεταγενέστερες προσθήκες δεν συνιστούν ένα αξιόλογο οικιστικό απόθεμα προς διατήρηση ή επανάχρηση και συνεπώς προτείνεται να κατεδαφιστούν.
Τα υφιστάμενα δέντρα στη περίμετρο του οικοδομικού τετραγώνου προτείνεται να διατηρηθούν και να αποτελέσουν τμήμα των νέων δενδροφυτεύσεων για την δημιουργία ενός πνεύμονα πρασίνου της ευρύτερης περιοχής.
Οι γενικές αρχές που υιοθετήθηκαν για την οργάνωση του κτιριακού συγκροτήματος και του άμεσα συσχετισμένου δημόσιου χώρου μπορούν να συνοψιστούν στα εξής:
Δημιουργία ενός νέου αστικού χώρου που θα εξασφαλίζει την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη επιφάνεια για δημόσια χρήση από τους κατοίκους, ακόμα και κατά τις ώρες μη λειτουργίας των προβλεπόμενων χρήσεων. Δηλαδή, δημιουργούνται άμεσες και ελεύθερες προσπελάσεις από τους γύρω δρόμους σε ένα τόπο όπου οι κάτοικοι της περιοχής μπορούν να απολαύσουν σκιερούς και ευχάριστους χώρους πρασίνου, τους οποίους μπορούν να οικειοποιηθούν και να τους εντάξουν στην καθημερινή τους ζωή.
Δημιουργία ενός χώρου πρασίνου με ποικιλία δένδρων αειθαλών και φυλλοβόλων με ανθοφορία σε χρονικές εναλλαγές, ώστε κατά την διάρκεια του έτους το περιβάλλον να αλλάζει χρώματα και αρώματα από τις ποικιλίες των ανθέων τους.
Δημιουργία κατά το δυνατόν ευδιάκριτων χωρικών ενοτήτων στο σχεδιασμό του υπαίθριου χώρου, ώστε διάφορες κοινωνικές ομάδες να μπορούν να αυτενεργούν και να εκφράζονται με ποικίλες δραστηριότητες σε αυτές.
Δημιουργία ισογείων χώρων με διαφάνεια ώστε να τονίζεται η έκταση και ο δημόσιος χαρακτήρας του οικοδομικού τετραγώνου.
Δημιουργία συνθηκών που εξασφαλίζουν τον εύκολο προσανατολισμό και την αναγνώριση των χρήσεων του συγκροτήματος.
Δημιουργία τόπων–υπαίθριων χώρων σε όλες τις στάθμες του κτιρίου, κατάλληλων για τις διαφορετικές κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής, στη διάρκεια του χρόνου (προστασία από το βαρδάρη, σκιερές γωνιές για το καλοκαίρι, υπαίθριοι χώροι αναψυχής, όπως υπαίθριος κινηματογράφος, δώματα κ.τ.λ.).
Δημιουργία προστατευόμενων χώρων για παιδιά διαφόρων ηλικιών με κλιμακούμενους ελέγχους πρόσβασης.
Με βάση τις παραπάνω κατευθυντήριες αρχές, η ομάδα μελέτης πιστεύει ότι στο υπό μελέτη οικοδομικό τετράγωνο πέρα από τις αναγκαίες εγκαταστάσεις κοινής ωφέλειας που θα συμβάλουν στην ικανοποίηση βασικών αναγκών του κοινωνικού συνόλου, θα δημιουργηθεί ένας εξ’ ίσου σημαντικός υπαίθριος δημόσιος χώρος.
2. Αρχές σχεδιασμού
Για το κτιριακό συγκρότημα των διαφόρων κοινωφελών χρήσεων που προβλέπονται, οι κατευθυντήριες αρχές που υιοθετήθηκαν μπορούν να συνοψιστούν στα εξής:
ογκοπλαστική σαφήνεια συσχετισμένη με τις δενδροφυτεύσεις και με τις διαμορφώσεις των υπαιθρίων χώρων,
αναγνωρισιμότητα των χρήσεων και των προσβάσεων προς αυτές,
δυνατότητα συλλειτουργίας συναφών χρήσεων με ταυτόχρονη εξασφάλιση της αυτόνομης λειτουργίας τους,
σαφές, ορθολογικό και αναγνωρίσιμο δομικό σύστημα,
σύγχρονες, επισκέψιμες και εύκολα συντηρήσιμες ηλεκτρομηχανολογικές και υδραυλικές εγκαταστάσεις,
βιοκλιματική προσέγγιση του αερισμού, φωτισμού, θέρμανσης και ψύξης
εξοικονόμηση ενέργειας μέσω ανανεώσιμων πηγών καθώς και δυνατότητα συλλογής και επαναχρησιμοποίησης των ομβρίων υδάτων,
δυνατότητα ευελιξίας των χώρων ώστε να προσαρμόζονται σε πιθανές μελλοντικές αλλαγές χρήσεων.
Η ικανοποίηση των παραπάνω κατευθυντήριων αρχών θα εξασφαλίσουν την ικανοποίηση των αναγκών των κατοίκων της περιοχής με άνεση, με δυνατότητες ανάπτυξης πρωτοβουλιών συμμετοχής στις διάφορες εκδηλώσεις και δράσεις της κοινότητας σε ένα ευχάριστο περιβάλλον, το οποίο θα μπορεί να προσαρμόζεται τόσο στις εκάστοτε κλιματολογικές συνθήκες όσο και στις μεταβαλλόμενες ανάγκες μιας σύγχρονης κοινωνίας.
Το δομικό σύστημα καθώς και τα υλικά των εξωτερικών και εσωτερικών τοιχοπετασμάτων επελέγησαν έτσι ώστε να εξασφαλίζουν την ορθολογική και οικονομική κατασκευή, την δυνατότητα ευελιξίας και προσαρμογής στο περίπλοκο κτιριολογικό πρόγραμμα των χρήσεων, την ελάχιστη δυνατή ανάγκη συντήρησής τους, τις σαφείς και επισκέψιμες οδεύσεις των ηλεκτρομηχανολογικών και υδραυλικών εγκαταστάσεων καθώς και την βιοκλιματική προσέγγιση για τον φωτισμό, αερισμό, θέρμανση και ψύξη των χώρων.
“Το δομικό σύστημα αποτελείται από σύμμεικτη κατασκευή οπλισμένου σκυροδέματος και μεταλλικών στοιχείων και περιγράφεται αναλυτικά στο κεφάλαιο της στατικής μελέτης”.
Για τα εξωτερικά τοιχοπετάσματα προτείνονται κατασκευές από Uglass υλικό που εξασφαλίζει ηχομόνωση, θερμομόνωση με πιστοποιημένες προδιαγραφές καθώς και ελεγχόμενο φυσικό φωτισμό.
“Επίσης για τα εξωτερικά πετάσματα προτείνονται διπλοί υαλοπίνακες με πιστοποιημένες προδιαγραφές ηχο-θερμομόνωσης με εξωτερική ηλιοπροστασία από περσίδες”.
Για τα εσωτερικά τοιχοπετάσματα προτείνονται κατασκευές ξηράς δόμησης (υαλοπίνακες,όταν είναι επιθυμητή η διαφάνεια, γυψοσανίδες όταν είναι απαραίτητη η αδιαφάνεια των τοιχοπετασμάτων, όπως στους βοηθητικούς χώρους κ.τ.λ.).
Επίσης προτείνονται και τοιχοπετάσματα (στους πυρήνες των κατακόρυφων κινήσεων) μέσα από τα οποία θα διέρχονται οι κατακόρυφες οδεύσεις των ηλεκτρομηχανολογικών και υδραυλικών εγκαταστάσεων ώστε να είναι επισκέψιμες για επισκευή, συντήρηση ή αντικατάσταση. Τα υλικά των επιστρώσεων-επικαλύψεων θα εναρμονίζονται με τις σχετικές προδιαγραφές των διαφόρων χρήσεων.
3. Οργάνωση του κτιριακού συγκροτήματος
3.1 Ογκοπλασία
Η διάρθρωση των κτιριακών όγκων του συγκροτήματος γίνεται έτσι ώστε να εντάσσονται σε έναν χώρο πρασίνου και διαμορφώσεων, επιτρέποντας τις απρόσκοπτες προσπελάσεις από τους γύρω δρόμους σε όλη την έκταση του δημόσιου χώρου.
Η ογκοπλασία διαμορφώνεται από ένα κεντρικό επίμηκες κτίριο και από δύο πλευρικά τα οποία συναρθρούμενα επιτρέπουν την δημιουργία υπαίθριων χωρικών ενοτήτων.
Το ισόγειο του κεντρικού κτιρίου οργανώνεται με διαφάνεια ώστε να τονίζεται ο δημόσιος χαρακτήρας του και να προσανατολίζει τους επισκέπτες προς τις επιλεγόμενες χρήσεις. Οι υπερκείμενοι δύο όροφοι τονίζουν την διαφορετικότητά τους με τα περσιδωτάπετάσματα μέσω των οποίων ελέγχεται η ηλιοπροστασία.
Οι μικροί εξώστες των χώρων φιλοξενίας προσδίδουν την ανθρώπινη κλίμακα τονίζοντας την χρήση. Οι ορατές φυτεύσεις στα δώματα των πλευρικών κτιρίων σηματοδοτούν τις χρήσεις αναψυχής που προσφέρονται σ’ αυτά (υπαίθριος κινηματογράφος, υπαίθριοι χώροι των ξενώνων).
Ο τελευταίος (3ος) όροφος του κεντρικού κτιρίου οργανώνεται σε εσοχή που υπερκαλύπτεται με μεταλλικό στέγαστρο, το μέγιστο ύψος του οποίου δεν ξεπερνά τα 14 μέτρα, χαμηλότερο από τα ύψη των γύρω οικοδομών. Η άνω επιφάνεια του στεγάστρου καλύπτεται από φωτοβολταικά πανέλα εξοικονομώντας έτσι σημαντική ποσότητα ενέργειας.
Οι δύο πλευρικοί όγκοι χωροθετούνται οργανώνοντας τις προσπελάσεις και συνδέονται με το κεντρικό κτίριο μέσω των κατακόρυφων πυρήνων επικοινωνίας. Είναι λιτοί όγκοι με διαβαθμίσεις διαφάνειας που εξασφαλίζουν την ενοποίηση των εσωτερικών και εξωτερικών χώρων.
Επίσης οργανώνουν την διευθέτηση των χρήσεων που φιλοξενούν, δημιουργώντας αντίστοιχους προστατευμένους υπάιθριους χώρους, όπως η παιδική χαρά του βρεφονηπιακού σταθμού. Αποτελούνται από 2 λιτούς όγκους ένα διώροφο και ένα τριώροφο.
Ορισμένα από τα υφιστάμενα ψηλά δέντρα της περιμέτρου του οικοδομικού τετραγώνου (κυρίως λεύκες) ξεπερνούν το ύψος του στεγάστρου και τα προτεινόμενα στις νέες θέσεις δέντρα αναμένεται ότι σε 10-15 χρόνια από την φύτευσή τους θα το ξεπερνούν επίσης, δημιουργώντας έτσι έναν δενδροφυτευμένο δημόσιο χώρο στον οποίο κτίρια και πράσινο θα συνυπάρχουν αρμονικά.
3.2 Κατανομή των χρήσεων, οργάνωση προσπελάσεων-κινήσεων
Η πρόσβαση στις χρήσεις του συγκροτήματος πραγματοποιείται μέσω δύο πυρήνων κατακόρυφης επικοινωνίας με κλιμακοστάσια και ανελκυστήρες. Μέσω των κατακόρυφων αυτών πυρήνων εξασφαλίζονται οι προσβάσεις στο 1ο υπόγειο (χώρος στάθμευσης) και στο 2ο υπόγειο (χώροι λεβητοστασίων-χώροι BIM καθώς και βοηθητικοί χώροι των υπερκείμενων χρήσεων).
“Επίσης μέσω των τοιχοπετασμάτων των πυρήνων αυτών εξασφαλίζονται οι κατακόρυφες οδεύσεις των ηλεκτρομηχανολογικών και υδραυλικών εγκαταστάσεων”.
Οι είσοδοι προς τους πυρήνες αυτούς οργανώνονται εκατέρωθεν ενός κεντρικού διώροφου ημιυπαίθριου χώρου, ο οποίος αποτελεί συνδετικό άξονα διέλευσης του οικοδομικού τετραγώνου.
Μέσω αυτής της κεντρικής διαδρομής πραγματοποιούνται οι περισσότερες προσπελάσεις πεζών καθώς και των ειδικών οχημάτων (ασθενοφόρα, πυροσβεστικά, καθαριότητας).
Η χωροθέτηση του βρεφονηπιακού σταθμού καθώς και αυτή των γραφείων-δραστηριοτήτων της τοπικής αυτοδιοίκησης και του Κέντρου Εξυπηρέτησης Πολιτών θεωρήθηκε ότι πρέπει να έχουν μια σχετική αυτονομία και άμεση προσπελασιμότητα.
Έτσι ο βρεφονηπιακός σταθμός χωροθετείται εν μέρει στην ισόγεια στάθμη, σε άμεση σχέση με την παιδική χαρά, στην οποία έχουν άμεση προσπέλαση τα νήπια από τους χώρους απασχόλησής τους.
Η οργανωμένη κατά ενότητες παιδική χαρά του βρεφονηπιακού σταθμού, σύμφωνα με τις σχετικές προδιαγραφές, είναι περιφραγμένη και υπάρχει δυνατότητα οπτικής επικοινωνίας με την παρακείμενη οργανωμένη δημοτική παιδική χαρά.
Στον υπερκείμενο όροφο του βρεφονηπιακού σταθμού (1ος όροφος) οργανώνονται οι χώροι εστίασης και ύπνου των νηπίων καθώς και η απασχόληση και φροντίδα των βρεφών. Η άφιξη-υποδοχή των νηπίων και των βρεφών γίνεται μέσω μιας άνετης αίθουσας αναμονής από την οδό Αλοννήσου.
Το Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών καθώς και οι χώροι των δραστηριοτήτων της κοινότητος (σύλλογοι, γραφεία) διαθέτουν αυτόνομες και ανεξάρτητες προσβάσεις ώστε να εξασφαλίζεται η αυτόνομη λειτουργία τους.
Αντίστοιχη αυτονομία ως προς την πρόσβαση και λειτουργία, θεωρήσαμε ότι πρέπει να έχει και η αίθουσα πολλαπλών χρήσεων θεωρώντας ότι ορισμένες φορές θα πρέπει να λειτουργήσει ανεξάρτητα από τις ώρες λειτουργίας του συγκροτήματος.
“Έτσι επιδιώχθηκε να υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης στην αίθουσα από ανεξάρτητες εισόδους, τόσο μέσω ανελκυστήρα όσο και μέσω εξωτερικού κλιμακοστασίου”.
Προτείνεται συνεπώς πρόσθετος ανελκυστήρας και κλιμακοστάσιο για την αυτόνομη πρόσβαση στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και στον υπαίθριο κινηματογράφο, ο οποίος χωροθετείται στο δώμα της αίθουσας.
Άμεσα συσχετισμένοι με την αίθουσα οργανώνονται ένας χώρος φουαγιέ, χώροι υγιεινής και κυλικείο που μπορούν να εξυπηρετούν και τον υπερκείμενο υπαίθριο κινηματογράφο.
Μέσω του ανατολικού πυρήνα εξασφαλίζεται η πρόσβαση στο γυμναστήριο (1ος όροφος) στους χώρους φιλοξενίας (2ος όροφος) και στην βιβλιοθήκη-αναγνωστήριο (3ος όροφος).
Γυμναστήριο, χώροι φιλοξενίας και βιβλιοθήκη-αναγνωστήριο οργανώνονται σύμφωνα με τις απαιτήσεις του κτιριολογικού προγράμματος και τις σχετικές προδιαγραφές. Οι βοηθητικοί χώροι των παραπάνω λειτουργιών επαυξάνονται και με αντίστοιχους βοηθητικούς χώρους στο δεύτερο υπόγειο δεδομένου ότι η πρόσβαση σ’ αυτούς επιτυγχάνεται άμεσα μέσω των πυρήνων κατακόρυφης επικοινωνίας.
Μέσω του δυτικού πυρήνα εξασφαλίζεται η πρόσβαση στο κοινοτικό ιατρείο και στο Κέντρο Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων (2ος όροφος) καθώς και στο χώρο μνήμης (3ος όροφος). Οι χώροι αυτοί οργανώνονται επίσης σύμφωνα με το κτιριολογικό πρόγραμμα και τις σχετικές προδιαγραφές. Οι βοηθητικοί τους χώροι επαυξάνονται με αντίστοιχους στο 2ο υπόγειο.
Λόγω της φύσης και του χαρακτήρα ορισμένων λειτουργιών θεωρήθηκε ότι θα ήταν ενδεδειγμένη η δυνατότητα συλλειτουργίας τους. Όπως π.χ. ο χώρος μνήμης και η βιβλιοθήκη αναγνωστήριο θα μπορούσαν να μοιράζονται ορισμένους κοινούς χώρους όπως ένα κοινό χώρο πολλαπλών χρήσεων και χώρους υγιεινής. Έτσι επιδιώχθηκε να δοθούν δυνατότητες συλλειτουργίας σε ορισμένες ομάδες χώρων χωρίς να καταργείται ωστόσο η αυτόνομη λειτουργία τους.
Στον παρακάτω πίνακα εμφανίζονται οι χώροι κατά κτιριακές ενότητες (λειτουργίες) συσχετισμένοι με τους απαιτούμενους από το κτιριολογικό πρόγραμμα και τους προτεινόμενους.
Διευρύνοντας κατά 50% το εμβαδόν της επιτρεπόμενης κάλυψης του οικοπέδου δημιουργείται ένας σημαντικός υπόγειος χώρος 2.100,00 τ.μ. στην στάθμη +30.00 μ. Στον χώρο αυτό, με βάση τις σχετικές προδιαγραφές για υπόγειους χώρους στάθμευσης αυτοκινήτων, δημιουργούνται 80 θέσεις στάθμευσης εκ των οποίων οι 4 θέσεις είναι προδιαγραφών ΑΜΕΑ.
Στον χώρο του υπογείου, στο τμήμα μεταξύ των υποστυλωμάτων του κεντρικού κτιρίου δημιουργείται χώρος ύψους 4.50 μ. στο άνω μέρος του οποίου προβλέπεται να διέλθουν οι οριζόντιες διελεύσεις των ηλεκτρομηχανολογικών και υδραυλικών εγκαταστάσεων.
Για την εύκολη και άνετη επίσκεψη και συντήρηση αυτών δημιουργείται ένα επίπεδο εργασίας με μεταλλική σχάρα στη στάθμη +32.00 μη παρεμποδίζοντας την στάθμευση.
Η κατακόρυφη επικοινωνία μεταξύ του υπόγειου χώρου στάθμευσης και όλων των υπερκείμενων επιπέδων πραγματοποιείται μέσω των δύο πυρήνων κατακόρυφης επικοινωνίας (κλιμακοστάσια, ανελκυστήρες).
Στο περίγραμμα της διαμορφωμένης κάλυψης και στη στάθμη +27.00 δημιουργείται ένας υπόγειος χώρος 1.330,00 τ.μ. Στον υπόγειο αυτό χώρο χωροθετούνται τα δύο κεντρικά λεβητοστάσια, οι ειδικές εγκαταστάσεις ΒΙΜ (Building Information Management), καθώς και οι απαιτούμενοι βοηθητικοί χώροι των υπερκείμενων λειτουργικών ενοτήτων
4. Διαμόρφωση υπαίθριου χώρου
Ο προβληματισμός για τη χωροθέτηση του κτιρίου κατέληξε στην απόφαση η κτιριακή μάζα να ενταχθεί όσο το δυνατόν σε απόσταση από τα όρια του Ο.Τ., έτσι ώστε να δοθεί η ευκαιρία να δημιουργηθούν περιμετρικά αυτού δημόσιοι χώροι με διαβαθμισμένες ποιότητες δενδροφυτεύσεων.
Κάτοψη 1ου ορόφου – Διακρίνεται η διάταξη των χρήσεων και η δυνατότητα μετασχηματισμού τους στη διάρκεια του χρόνου.
“Βασική δηλαδή επιδίωξη είναι η κτιριακή μάζα να προβάλλει μέσα από τις νησίδες του πρασίνου που αναπτύσσονται στην περίμετρό του”.
Ταυτόχρονα μέσα από το σχεδιασμό του υπαίθριου χώρου αλλά και του κτιρίου δημιουργούνται αστικά πλατώματα που διασχίζουν κεντροβαρικά το οικοδομικό τετράγωνο στον άξονα βορρά νότου (βορειοανατολικά – νοτιοδυτικά για την ακρίβεια), και ενοποιούν τις προσβάσεις τόσο ως προς το κτίριο όσο και ως προς τον γύρω αστικό ιστό.
Τα πλατώματα αυτά διαμορφώνονται από τις χαράξεις των κτιρίων αλλά και του υπαίθριου χώρου και είναι τα μοναδικά «σκληρά δάπεδα» της συνολικής διαμόρφωσης του υπαίθριου χώρου.
Εκτός από αυτή τη βασική λειτουργία τα πλατώματα – πλατείες μπορούν να φιλοξενήσουν διάφορες υπαίθριες λειτουργίες και εκδηλώσεις, όπως π.χ. μια μικρή υπαίθρια συναυλία, μικρές εκθέσεις, καλλιτεχνικά δρώμενα αλλά και «υπαίθριες γιορτές» που θα προκύψουν τόσο από εκδηλώσεις προγραμματισμένες από τις λειτουργίες που στεγάζονται στο κτίριο, όσο και από την αυθόρμητη ενεργοποίηση των κατοίκων της γειτονιάς. Τα δάπεδα των πλατωμάτων διαμορφώνονται από χυτό υλικό με ήρεμες χαράξεις.
“Όλοι οι περιμετρικοί του κτιρίου χώροι, εκτός της κεντρικής διαμπερούς πλατείας, διαμορφώνονται ως χώροι πρασίνου”.
Αξιοποιείται η υφιστάμενη φύτευση, με τα 20 περίπου δένδρα (κυρίως λεύκες) που διαμορφώνουν το όριο με το πεζοδρόμιο και ενισχύεται προς το εσωτερικό του οικοπέδου με νέες φυτεύσεις 80 περίπου δένδρων, αειθαλών και φυλλοβόλων, σε διάφορα ύψη, που τα υψηλότερα μπορούν να φτάσουν και να ξεπεράσουν το ύψος του νέου κτιρίου.
Οι νέες αυτές φυτεύσεις πραγματοποιούνται σε περιοχές που δεν υπάρχουν υπόγειοι χώροι ώστε το ριζικό σύστημα να αναπτύσσεται ελεύθερα. Αντίστοιχα σε περιοχές όπου το επιχωματωμένο τμήμα είναι μεταξύ 1,40-2,00μ. προβλέπονται κατάλληλες φυτεύσεις που μπορούν να προσαρμοστούν σε αυτό (ρηχόριζα δενδρύλλια, θάμνοι και καλλωπιστικά φυτά)
Οι νέες φυτεύσεις στοχεύουν στο να υποστηρίζουν διαφορετικές εμπειρίες με εναλλαγές στα χρώματα και στις μυρωδιές καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Καθώς αλλάζουν οι εποχές «χρωματίζονται» ανάλογα και οι φυτεμένες περιοχές.
Για την επίτευξη αυτού του στόχου επιλέχθηκε να φυτευτούν φυλλοβόλα σε συνδυασμό με αειθαλή δένδρα με διαφορετικές περιόδους ανθοφορίας. Η διάταξη των φυτεύσεων διαμορφώνεται ώστε η ανθοφορία των δένδρων να εναλλάσσεται ποικιλότροπα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Στο πλαίσιο του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού γίνεται μια ενδεικτική αναφορά σε ένα κατάλογο προτεινόμενων φυτεύσεων:
Αειθαλή: Χαρουπιά, ιτιά η κλαίουσα, γκρεβιλλέα ρομπούστα, ακακία κυανόφυλλη, ευκάλυπτος γκούνιι, ευκάλυπτος ο κοινός, κυπαρίσσι Laylandarborvitae, μυρτιά wax.
Στους χώρους πρασίνου διαμορφώνονται χώροι στάσης και χαλάρωσης με ήπιες διαμορφώσεις, που απευθύνονται τόσο στους χρήστες του κτιρίου όσο και στους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής.
Οι υπαίθριοι χώροι του βρεφονηπιακού σταθμού καθώς και της παιδικής χαράς προτείνεται να έχουν φυσικό έδαφος και να φυτευτούν με δένδρα κάτω από τα οποία διαμορφώνονται οι χώροι του παιχνιδιού, με κατάλληλες επιστρώσεις προστασίας, σύμφωνα με τις σχετικές προδιαγραφές. Οι προστατευτικές περιφράξεις των χώρων αυτών συνδυάζονται με φυτεύσεις θάμνων.
Για το φωτισμό του υπαίθριου χώρου προβλέπονται για τα πλατώματα και τον πεζόδρομο φωτιστικά σε ιστούς ενώ ο φωτισμός κλιμακώνεται με χαμηλότερα φωτιστικά στις περιοχές στάσης και στις δευτερεύουσες διελεύσεις.
Στο τοπογραφικό διάγραμμα της περιοχής προτείνεται μια ενδεικτική δενδροφύτευση των γύρω δρόμων, που μαζί με την επέμβαση της υπό μελέτη περιοχής, θα βελτιώσει το μικροκλίμα και την ευχάριστη εμπειρία των κατοίκων και των επισκεπτών της.
5. Βιοκλιματική προσέγγιση
Βασική παράμετρος για το σχεδιασμό του κτιριακού συγκροτήματος υπήρξε η βιοκλιματική προσέγγιση. Τόσο η ογκοπλασία όσο και ο προσανατολισμός επηρεάστηκαν από τα κλιματολογικά δεδομένα του τόπου όπως:
η προστασία από τον τοπικό βορειοδυτικό άνεμο (βαρδάρη),
Τέλος η διαχείριση των Η/Μ εγκαταστάσεων μέσω συστημάτων αυτοματισμού και ελέγχου θα συμβάλλουν αποτελεσματικά τόσο στη σωστή διαχείριση των φυσικών πόρων όσο και στην εξασφάλιση ευνοϊκών συνθηκών διαβίωσης στους χώρους του κτιρίου, αλλά και στον άμεσα συσχετισμένο δημόσιο χώρο του συγκροτήματος.
Τα παραπάνω επιδιώκεται να εξασφαλιστούν μέσω των εξής διατάξεων:
Χωροθέτηση και ογκοπλασία των κτιρίων,
κατάλληλες δενδροφυτεύσεις – διαμορφώσεις,
φεγγίτες που εξασφαλίζουν τον διαμπερή αερισμό των χώρων εκμεταλλευόμενοι τους επικρατούντες ανέμους της περιοχής,
τοποθέτηση φωτοβολταϊκών πανέλων στο στέγαστρο της επικάλυψης,
σκίαστρα ηλιοπροστασίας και μηχανισμούς ελεγχόμενης σκίασης,
κατασκευή δεξαμενών για τη συλλογή, διαχείριση και επαναχρησιμοποίηση των ομβρίων υδάτων,
εγκατάσταση δικτύου ΒΙΜ (Building Information Management) για την εύρυθμη και συντονισμένη λειτουργία των Η/Μ εγκαταστάσεων.
6. Στατική επίλυση
Ο φέρων οργανισμός του κτιρίου είναι μία σύμμικτη κατασκευή από δομικό χάλυβα και οπλισμένο σκυρόδεμα. Με βάση τα δεδομένα που προκύπτουν τόσο από την αρχιτεκτονική όσο και από την ηλεκτρομηχανολογική μελέτη καθορίζεται το βασικό χωρικό πλαίσιο, αποτελούμενο από τα υποστυλώματα και τις κύριες δοκούς, με επαρκή αντοχή και δυσκαμψία για την ασφαλή παραλαβή και μεταφορά των φορτίων στη θεμελίωση.
Το τρισδιάστατο χωρικό πλαίσιο της ανωδομής αποτελείται από σύμμικτα υποστυλώματα και μεταλλικές δοκούς, η διάταξη των οποίων σε σταθερό κάναβο εξασφαλίζει την επιθυμητή κανονικότητα και τη βέλτιστη αξιοποίηση της φέρουσας ικανότητας των επιμέρους στοιχείων.
Στο ανώτατο επίπεδο ο φορέας αποκτά τη μορφή αμιγώς μεταλλικής κατασκευής με στύλους κοίλης κυκλικής διατομής οι οποίοι υποστηρίζουν το δικτυωτό κέλυφος της επίστεψης.
Τα υποστυλώματα των πλαισίων της ανωδομής διαμορφώνονται από χαλύβδινα μέλη διατομής διπλού ταυ τα οποία συνδέονται κατάλληλα με τις μεταλλικές δοκούς ώστε να εξασφαλίζεται η πλαισιακή λειτουργία του φορέα.
Οι διατομές εγκιβωτίζονται πλήρως σε σκυρόδεμα με στόχο την αύξηση της αντοχής και της δυσκαμψίας τους, τη μείωση του κινδύνου τοπικού λυγισμού αλλά και την αύξηση της αντοχής σε πυρκαγιά σε βαθμό που να μην απαιτείται πρόσθετη προστασία με πυράντοχα στοιχεία.
Οι κύριες δοκοί ανοίγματος 9,0μ. τοποθετούνται μεταξύ των στύλων και συνδέονται σε αυτούς με συνδέσεις ροπής. Οι δοκοί διαμορφώνονται από πλατύπελμες διατομές διπλού ταυ στον κορμό των οποίων προβλέπονται οπές για τη διέλευση των διάφορων αγωγών και για τη μείωση των νεκρών φορτίων της κατασκευής.
Τα δάπεδα της ανωδομής διαμορφώνονται από τραπεζοειδή χαλυβδόφυλλα και έγχυτο σκυρόδεμα. Η έδραση στους κύριους φορείς υλοποιείται μέσω της πυκνής διάταξης μεταλλικών διαδοκίδων, οι οποίες ενσωματώνονται στο πάχος της πλάκας και αναπτύσσουν σύμμικτη λειτουργία. Η σύμμικτη κατασκευή των δαπέδων εξασφαλίζει τη μεταφορά των οριζόντιων δράσεων στα κατακόρυφα στοιχεία μέσω διαφραγματικής λειτουργίας.
Οι υπόγειοι χώροι του κτιρίου αναπτύσσονται σε δύο επίπεδα σε βάθος -5,0μ. και -8,0μ. από τη στάθμη του ισογείου και διαμορφώνονται αμιγώς από οπλισμένο σκυρόδεμα. Η θεμελίωση του κτιρίου γίνεται σε ενιαία στάθμη σε βάθος -9,20μ. από τη στάθμη του ισογείου.
Ο τρόπος θεμελίωσης του κτιρίου αλλά και η μέθοδος που θα επιλεγεί για την κατασκευή των υπόγειων χώρων εξαρτάται καθοριστικά από τις γεωτεχνικές συνθήκες στη θέση του έργου.
7. Περιγραφή Η/Μ εγκαταστάσεων
Η πρόταση για τη δημιουργία χώρου εγκαταστάσεων κοινής ωφέλειας στους πρώην Στάβλους Παπάφη, σε ό,τι αφορά τις ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις, έχει ως γενικότερο στόχο την εφαρμογή λύσεων για τις, κατά το δυνατόν, βέλτιστες εσωκλιματικές συνθήκες, την αναβαθμισμένη θερμική και οπτική άνεση, τον περιορισμό των δαπανών κατανάλωσης ενέργειας για θέρμανση, εξαερισμό, ψύξη, φωτισμό και γενικώς για την επίτευξη συνθηκών λειτουργίας σύμφωνα με τις σύγχρονες οικοδομικές απαιτήσεις.
Για τον κλιματισμό του κτηρίου προτείνεται η εγκατάσταση συστήματος με αντλίες θερμότητας. Τα συστήματα αυτά προσφέρουν εξοικονόμηση ενέργειας έως και 60% σε σχέση με τα συμβατικά.
Βασικό στοιχείο της ηλεκτρολογικής εγκατάστασης θα είναι η κάλυψη του συνόλου της οροφής από φωτοβολταϊκά πάνελ τελευταίας τεχνολογίας τα οποία υπολογίζεται ότι θα παρέχουν πάνω από 200kW ηλεκτρική ισχύ και θα καλύψουν τουλάχιστον το 80% των αναγκών σε ηλεκτρικό ρεύμα συμπεριλαμβανομένων αυτών για τη λειτουργία των αντλιών θερμότητας.
Όσον αφορά το φωτισμό, εκτός από τη χρήση λαμπτήρων LED ή φθορισμού Τ5 για εξοικονόμηση ενέργειας, προβλέπεται και η αξιοποίηση των πετασμάτων από το υλικό “U–Glass” για καλύτερη εκμετάλλευση του φυσικού φωτός αλλά και βελτίωση των θερμοκρασιακών συνθηκών στο βαθμό που επηρεάζονται από τον ηλιασμό.
Στην κατεύθυνση της ορθολογικής χρήσης νερού προβλέπεται η κατασκευή δεξαμενών συγκέντρωσης όμβριων υδάτων στο δεύτερο υπόγειο του κτηρίου. Τα όμβρια ύδατα, μέσω αντλιοστασίου σε παρακείμενο των δεξαμενών χώρο του υπογείου, θα διατίθενται για άρδευση του περιβάλλοντα χώρου καθώς και για χρήση στο δίκτυο αποχέτευσης.
Γενικότερα για τον έλεγχο όλων των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων προτείνεται η εγκατάσταση συστήματος διαχείρισης κτηρίων (BuildingInformationManagementSystem), που με κατάλληλους αισθητήρες θα παρακολουθεί τις ανάγκες των κτηρίων σε θέρμανση, ψύξη, φωτισμό, σκίαση, αερισμό κ.ά. και αντιστοίχως θα ελέγχει τις διάφορες συσκευές ή εγκαταστάσεις.