Η διπλωματική εργασία της Άννας Κωνσταντοπούλου και του Δημήτρη Ντούπα έχει ως στόχο τη δημιουργία ενός διεθνούς δικτύου αγγειοπολαστών και εργαστηρίων κεραμικής, έχοντας ως αφετηρία την επανάχρηση δύο πρώην αγγειοπλαστείων στο νησί της Σίφνου στις Κυκλάδες.
Οι συνεργαζόμενοι αγγειοπλάστες και τα εργαστήρια θα επικοινωνούν και θα ανταλλάσουν γνώσεις, τεχνικές και ιδέες χρησιμοποιώντας νέες τεχνολογίες, όπως γάντια καταγραφής κίνησης, επαυξημένη πραγματικότητα (V.R.), 3d μοντέλα, 3d σάρωση και 3d εκτύπωση, τόσο στο σημείο που βίσκονται όσο και από μακριά.
“Η Σίφνος είναι γνωστή για την παράδοσή της στην κεραμική, καθώς κάποτε εξήγαγε κεραμικά σκεύη σε όλη τη Μεσόγειο”.
Στην περίοδο της ακμής της, τον 20ο αιώνα, η Σίφνος είχε 110 ενεργά εργαστήρια αγγειοπλαστικής και 500 τεχνήτες. Η έλλειψη πρώτων υλών στο νησί οδήγησε τους Σιφνιούς αγγειοπλάστες να μετοικήσουν σε άλλες περιοχές της Ελλάδας σε αναζήτηση νέων χώρων για εργασία.
“Μετά το 1950 αυτό το φαινόμενο έγινε ακόμα εντονότερο, καθώς η εμφάνιση του αλουμινίου μείωσε δραματικά τη ζήτηση για κεραμικά σκεύη”.
Σήμερα, έχουν παραμείνει μόνο 15 ενεργά εργαστήρια στο νησί και η πλειοψηφία των παλιών εργαστηρίων έχει μετατραπεί σε σπίτια, ξενώνες ή εστιατόρια. Πολύ λίγα από αυτά τα παλιά εργαστήρια δεν χρησιμοποιούνται σήμερα με κανέναν τρόπο.
Για τον λόγο αυτό οι δημιουργοί επέλεξαν να δουλέψουν σε δύο από τα τελείως ανενεργά εργαστήρια τα οποία έχουν εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά. Το πρώτο βρίσκεται στο κέντρο του νησιού, κοντά στην πρωτεύουσα, και είναι σε ερειπειώδη κατάσταση.
Δεν υπάρχουν πληροφορίες για τον προηγούμενο ιδιοκτήτη ή τον τρόπο λειτουργίας του παρά μόνο εικασίες που μπορούμε να κάνουμε βάση της μελέτης των υπόλοιπων εργαστηρίων του νησιού.
“Το δεύτερο σημείο είναι ένα συγκρότημα δύο εργαστηρίων που βρίσκονται σε έναν απομονωμένο κολπίσκο στα βόρεια του νησιού, μακριά από κάθε οικισμό”.
Τα κτίσματα είναι τα περισσότερα σε καλή κατάσταση και η κύρια φθορά τους είναι η μερική υποχώρηση της στέγης. Ήταν ένα εργαστήριο που παρήγαγε κυρίως προϊόντα για εξαγωγές και λειτουργούσε κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
“Με βάση την μελέτη, αντιμετωπίστηκαν διαφορετικά τα δύο σημεία βάσει των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους”.
Στο πρώτο σημείο, ο στόχος είναι η δημιουργία ενός συνόλου κτιρίων που ενσωματώνεται στο περιβάλλον του με σεβασμό τόσο στην τοπική παραδοσιακή αρχιτεκτονική όσο και στα παραδοσιακά εργαστήρια των αγγειοπλαστών.
“Στο δεύτερο σημείο, έγινε προσπάθεια επαναφοράς του συγκροτήματος στην αρχική του λειτουργία με ήπιες και αναστρέψιμες παρεμβάσεις”.
Χρησιμοποιήθηκαν νέα υλικά έτσι ώστε οι παλιές και οι καινούριες κατασκευές να είναι διακριτές μεταξύ τους, ενώ παράλληλα, με τον χρόνο τα νέα υλικά θα αποκτήσουν μια πατίνα που θα τα ενσωματώνει στα παλιά κτίρια και στο τοπίο.
Για την έρευνα, ανάλυση και αποτύπωση των κτιρίων οι δημιουργοί συμβουλεύτηκαν το διδακτορικό του Γερμανού αρχιτέκτονα Friedrich Ch.Wagner με τίτλο “Οικισμοί αγγειοπλαστών της Σίφνου, 1974”. Επίσης, πήραν συνεντεύξεις από ντόπιους αγγειοπλάστες και έκαναν αποτυπώσεις και έρευνα στο νησί.
Στοιχεία & Συντελεστές εργασίας:
Τίτλος εργασίας: Τόπος και δίκτυο πολιτισμικής κληρονομιάς: Η περίπτωση της τέχνης της αγγειοπλαστικής στη Σίφνο, Σχολή: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο | Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Φοιτητές: Άννα Κωνσταντοπούλου – Δημήτρης Ντούπας, Επιβλέποντες καθηγήτριες: Ρίβα Λάββα – Αθηνά Σταυρίδου, Έτος: Φεβρουάριος 2020
English description: Diploma thesis by Anna Konstantopoulou and Dimitris Ntoupas, entitled “Locus and Network of Cultural Heritage: The case of ceramic art in Sifnos”, emphasizes on the creating of an international network of potters and pottery workshops by re-using, as a starting point, the sites of two former pottery workshops located on the Cycladic island of Sifnos in Greece
The collaborating potters and workshops will communicate and exchange knowledge, techniques and ideas, making use of new technologies such as motion recording gloves, virtual reality, 3d models, 3d scanners and 3d printers, both on-site and remotely.
“Sifnos is well- known for its ceramic art tradition, exporting pots all around the Mediterranean Sea”.
At its peak, in the beginning of the 20th century, Sifnos had 110 active pottery workshops and 500 potters. Scarcity of resources on the island led Sifnian potters to migrate to other areas in Greece in search of new work spaces.
“Furthermore, after 1950 the demand for ceramic pots declined due to the discovery of aluminium, intensifying the migration of potters”.
Today, there are only 15 active workshops on the island and the majority of the old workshops have been transformed into houses, hotels or restaurants. Very few of these old workshops are not being used at all.
“Authors chose to work on 2 unused old workshops with completely different characteristics”.
The first one is at the center of the island, near the capital, and is almost completely ruined. There is no information about its former owner or the way it operated other than speculations based on the analysis of other workshops on the island.
The second one is a complex of two workshops located at a remote bay in the north part of the island, far from any settlement. The buildings are mostly in good condition and their main problem is the partial retreat of their ceilings. It was a workshop mainly producing goods for export, which operated during the summer months.
“They approach the two locations differently based on their characteristics”.
In the first location, author’s goal is to create a complex of buildings that is well-integrated with its environment with respect to both local architecture and potters’ traditional workshops.
“In the second location, they aim to restore the complex to its original use with mild, light and reversible interventions”.
They use new materials to complete the old structures in a way that the old and the new structures remain distinct and, with time, the new materials will wear and integrate with the old structures and the surroundings.
For their research, analysis and systematic drawings of the buildings they consulted the doctoral dissertation of the German architect Friedrich Ch. Wagner, entitled “Potters’ Settlements on the Island of Sifnos,1974”, and they conducted interviews with potters and in site drawings.
Facts & Credits:
Project title: Locus and Network of Cultural Heritage: The case of ceramic art in Sifnos, Course: Diploma thesis, Institution: National Technical University of Athens (NTUA) | Department of Architecture, Students: Anna Konstantopoulou – Dimitris Ntoupas, Supervisors: Riva Lavva – Athina Stavridou, Date: February 2020
